Kamuda tasarruf bilmecesi!...

Kamuda tasarruf tedbirleri konusu 22 yıllık AK Parti döneminde çok fazla gündeme gelen bir konu olmadı. Ancak önceki hükümetler döneminde hemen her yıl bütçe kanununun arkasından tasarruf genelgeleri yayımlanırdı ve çeşitli tedbirlere başvurulurdu. Özellikle yurt dışı seyahatler, kırtasiye alımları, taşıt kullanımı gibi kalemlerde ciddi kısıtlamalara gidilirdi.

2024 yılında da tasarruf tedbirleri konusu gündeme geldi. 17 Mayıs 2024 tarihli Resmi Gazete’de 2024/7 sayılı Tasarruf Tedbirleri ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yayımlandı. 

Söz konusu 2024/7 sayılı Genelge ile; 

- Taşınmaz edinilmesi ve kullanımı,

- Resmi taşıt edilmesi ve kullanımı, 

- Personel yurt içi ve yurt dışı görevlendirmeleri,

- Basın, yayın hizmetleri,

- Kırtasiye ve demirbaş alımları,

- Temsil, tören ve ağırlama giderleri, 

- Personel sayılarında kısıtlama,

gibi konularda azami tasarruf tedbirlerinin uygulanacağı hükme bağlandı. O dönemde başta Cumhurbaşkanı olmak üzere, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Hazine ve Maliye Bakanı tarafından en üst düzeyde açıklamalar da yapıldı.

Kulağa hoş gelen bir söylem… Gerçekten de geniş anlamda tüm kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kamu sermayeli kuruluşların harcamalarında tasarruflu hareket edilmesi çok önemli.

Ancak konuya biraz da başka açılardan bakalım.

Önce dilerseniz bütçede tasarruf adına alınan bu tedbirlerin rakamsal veya oransal boyutuna bakalım. Bugün itibariyle sonucunu alacağımız 2024 yılı bütçesini ele alalım.

- Merkezi yönetim bütçesi ödenekler toplamı 11 trilyon 89 milyar lira.

- Mal ve hizmet alımları bütçesi toplamı 679 milyar lira.

- Buna göre mal ve hizmet alımlarının bütçedeki payı yüzde 6.

- Kasım 2024 sonu itibariyle mal ve hizmet alımları tutarı 596 milyar lira.

- Kasım sonu itibariyle alt başlık olarak kırtasiye alımları 21.9 milyar lira.

- Kasım sonu itibariyle yiyecek içecek bedelli 45 milyar lira.

Yani bütçenin toplamda yüzde 6’sı ve tasarruf konusu edilen harcamalarda ise yüzde 1’in altında tasarrufu konuşuyoruz. Oysa bütçedeki diğer kayıp, kaçak ve sızıntılar tarifsiz!... Özellikle de kamu harcamalarında etkinlik konusu hep ıskalanan bir konu.

O halde kamu hizmetlerinin kalitesini niçin konuşmuyoruz? Genelde kamu hizmetlerinin en iyi şekilde yapılması gerekmiyor mu? 

Biz galiba kafamızı kuma sokuyoruz, bazı şeyleri görmezlikten geliyoruz.

Her şeyden önce tasarruf tedbirleri ağırlıklı “taşra birimleri” için uygulanıyor. Merkez ve yurt dışı birimleri bu kısıntıdan nasibini almıyor. Çay ocağı, ısıtıcı, çay ve kahve, personel servisi gibi dişe dokunmayan konuları izliyoruz.

Bazı büyük merkezi yönetim harcamalarını tasarruf genelgesi çerçevesinde 2024 yılında niçin durdurmadık. Örneğin;

- Önceki ay Azerbaycan’da yapılan çevre ile ilgili COP konferansına (basına yansıdığı kadarıyla Brezilya’dan sonra ikinci büyük katılım ile) bini aşkın kişiyi götürmenin hangi faydası vardı? Yüzlerce gerekli gereksiz gazeteci ve davetli niçin gönderildi?

- Geçen ay galiba 11. yapılan Ankara’daki büyükelçiler toplantısı çok mu gerekliydi? Günümüz iletişim çağında uzaktan erişim yöntemleri kullanamaz mıydı? 

- Muhtarlar ve benzeri gruplara yönelik sayısız törenlerin hızı neden kesilmedi?

- 2024 yılı için ekonomide birtakım tedbirler alındığı halde bu harcamaların kamuoyu vicdanında ve inancında zedelenmeye neden olacağı açık değil miydi?

Şimdi de Hazine ve Maliye Bakanı’nın “kamuda tasarruf” adıyla yaptığı açıklamalara ve bütçe kanunundaki 2025 yılında satın alınacak taşıtlara bakıyoruz, söylemlerle eylemlerin örtüşmediğini görüyoruz.

Şöyle ki Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bir konuşmasında; 2024 yılı ile ilgili olarak kamu harcamalarında 1,2 triyon lira ve bir başka açıklamasında da 654 milyar lira bütçe tasarrufu sağlandığını söylüyor. Bu hesaplamaların hangisi doğru ve hangi hesaplamaya dayanıyor?

Kiralık taşıt sayısının yüzde 16 azaltıldığını söyleyen Hazine ve Maliye Bakanı, taşra ve merkez birimlerinin bu desteği arka bahçe ilgili meslek örgütlerinden ve sivil toplum kuruluşlarından çeşitli yollarla sağladığını bilmiyor mu?

2025 yılı Bütçe Kanunu’nun I cetvelinde yer alan ve sayısı binleri aşan kamuda yeni taşıt alımlarını aynı Bakan bilmiyor mu?

Sözün özü şu: Kamuda tasarruf önemli ve gerekli. Ancak kamu harcamalarında verimlilik çok daha önemli. Bunun da yolu, hizmet normlarının ve standartlarının belirlenmesinden ve istisnasız uygulanmasından geçiyor.