Kamuda pek bilinmeyen veya gözardı edilen bazı yasal gerçekler

Ahmet Arslan
CPA, MBA

Özel sektör işletmelerinden farklı olarak kamu idarelerinin hemen hemen tüm iş ve işlemleri kanun, Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, tebliğ, genelge vb. hukuki metinlerle düzenlenmiştir. Öte yandan, Sayıştay, Danıştay ve diğer yargı mercilerince de kamu idarelerinin iş ve işlemlerine yön verilmiştir.

İçinde bulunduğumuz bilgi çağında kamu idarelerinin iş ve işlemleriyle ilgili yasal düzenlemelerin öğrenilmesi ve tatbik edilmesi zor olmamakla birlikte bunlar ya pek bilinmemekte veya yanlış öğrenilmekte veyahut tatbik edilmemektedir. Sıklıkla ihlal edildiği için kamuda özellikle bilinmesi ve tatbik edilmesi gereken bazı hususları şu şekilde sıralayabiliriz:

- Hazine dışındaki kamu kurumları (belediyeler, üniversiteler) taşınmazlarını pazarlık usulüyle (51/g) kiraya veremez.

- Kamu kurumlarının günlük mesaisi toplam 8 saattir. Dolayısıyla, saat 9:00’da mesaiye başlayan bir kamu kurumu öğlen 1,5 saat ara veriyorsa akşam saat 6:30’a kadar açık olmak zorundadır.

- Kamu kurumları hibe yoluyla dahi olsa yabancı menşeli binek taşıt aracı edinemez.

- Genel müdürler ve belediye başkanlarının bile makam aracı hakkı yoktur.

- Avans yoluyla alım diye bir satınalma yöntemi yoktur. Satınalma usulleri ihale ve doğrudan teminden ibaret bulunmaktadır.

- Avans sınırlarını aşan para mutemede verilemez, söz konusu paranın kredi mekanizması yoluyla kullandırılması gerekir.

- Kamu kurumları günlük gazetelere abone olamaz, idare faaliyetlerini tanıtmaya yönelik rapor, kitap, dergi, bülten ve benzeri yayınlar bastıramaz.

- Kamu kurumlarına yapılan bağışlar özel bir hesaba veya kamu görevlilerinin şahsi hesabına değil, bütçeye yani kurumun resmi hesabına veya envanterine aktarılır.

- Kamu personelinin bizzat yapması gereken iş ve işlemler (muhasebe kaydı, dokuman hazırlama vb.) danışmanlık hizmeti alımı şeklinde kişilere yaptırılamaz.

- Bir malın çıkışı veya tüketimi belgelendirilmemişse girişi de şaibelidir.

- Kamu idarelerince yapılan hizmet alımlarında (temizlik, bakım onarım, nakliye vb.) hakediş raporu düzenlenmesi zorunludur.

- Kamuda çalışan işçilere memurların yapması gereken iş ve işlemlerde imza ve paraf yetkisi verilemez.

- Harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevi aynı kişide birleşemez. Muhasebe yetkililiği ve gerçekleştirme görevi de aynı kişide birleşemez.

- Yazar kasa fişi devlet harcamalarında kanıtlayıcı belge olarak kullanılamaz.

- Kamuda tüm ödemelerin banka kanalıyla yapılması esastır. Elden ödeme çok istisnai hallerde söz konusudur.

- İktisadi ve ticari faaliyetlerde (piyasaya yönelik bedel karşılığında mal ve hizmet satışı) bulunan kamu kurumları KDV ve kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis etmek zorundadır. 

- 657 sayılı Kanu’na tabi olmayan personel (işçi vb.) kurumun yemekhane hizmetinden yararlanamaz.

- Devlet memuru büro, işyeri vb. bir işletmede olmamak şartıyla serbest meslek faaliyetinde bulunabilir.

- Erkek memurlarının dairede gömlek ve çorap giymesi, kravat takması zorunludur, erkek memurlar saçlarını gömlek yakasını geçecek şekilde uzatamaz. Kadınlar da kot pantolon, terlik tipi (sandalet) ayakkabı giyemez.

- Memurların kanundan kaynaklanan servis hakkı yoktur. Ancak toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince devletin imkanları ölçüsünde kendilerine servis hizmeti sağlanabilir.

- Belediyelere ait taşınmazlar dernek ve vakıflara tahsis edilemez, bedelsiz olarak kullandırılamaz.

- Belediyeler profesyonel spor kulüplerine ayni veya nakdi yardımda bulunamaz.

- Dernek ve vakıflar, kamu kurum ve kuruluşlarının ismini alamaz, bu kurum ve kuruluşların hizmet binaları ve müştemilatı içinde faaliyet gösteremez ve bu kuruluşlara ait araç ve gereci kullanamaz.

- Dernek ve vakıflar kamu kurum ve kuruluşlarının sundukları hizmetlerle ilgili olarak gerçek ve tüzel kişilerden ücret, bağış, katkı payı ve benzeri adlar altında herhangi bir karşılık alamaz.

- Belediye şirketleri kamu idaresi değildir, bu şirketlerde çalışan personel de kamu görevlisi değildir. Bu nedenle, belediye şirketi personeli belediyenin iş ve işlemlerine ilişkin belgelere imza atamaz.

- Üniversiteler iktisadi ve ticari faaliyette (kantin, kafeterya, sosyal tesis işletmek dahil) bulunmak üzere şirket veya kooperatif kurup işletemez.

- Tespit edilen kamu zararı kamu personelinin rızası olmaksızın maaşından kesilemez, kamu personeli aleyhine icra ve dava yoluna gidilmesi gerekir.

- Kamu misafirhaneleri ve sosyal tesislerinin kendi yağıyla kavrulması esastır, kural olarak bu kurumlara kamu personeli veya kamu kaynağı tahsis edilemez.

KAYNAKÇA

www.maliekonomim.com