Kamu görevlilerinin birden fazla yerden maaş alamamasıyla ilgili yasal düzenlemenin esasları

Ahmet Arslan

CPA, MBA

Bazı kamu görevlilerinin asli görevlerinin yanı sıra diğer kamu kurumları veya şirketlerinden birkaç maaş alması kamuoyunda sıklıkla tartışma konusu olmaktadır.

Öteden beri tartışma konusu olan söz konusu hususun düzenlenmesi adına çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır.

Aslında kamu görevlerinin asli görevlerinin yanı sıra yönetim kurulu, denetim kurulu, komisyon üyeliği vb. görevler nedeniyle aldığı huzur ücreti vb. ücretlere ilişkin düzenleme (631 sayılı KHK) yeni bir düzenleme olmayıp, öteden beri (2011 yılından beri) varolan ve fakat yeterli denetim ve hesap verme sorumluluğu olmadığından göz ardı edilen bir düzenlemedir. Fakat 26.07.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek olan son düzenlemenin (7521 sayılı Kanun) bu konuda yapılan en geniş kapsamlı düzenleme olduğunu belirtmekle fayda bulunmaktadır.

1. Kamu görevlileri birden fazla yerden maaş alabilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi devlet memurları açısından söz konusu kanunun “ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı” ile “ikinci görev yasağı”na ilişkin hükümlerine göre kamu görevlileri kural olarak kamu veya özel sektörde birden fazla iş yapamayacağı veya görev alamayacağı için birden fazla maaş da alamazlar.

Bununla birlikte, 657 sayılı Kanun’un 28’inci maddesine göre kamu görevlileri görevli oldukları kurumlarının iştiraki mahiyetindeki şirketlerin temsil makamında (anonim şirketlerde yönetim kurulu üyesi, limitet şirketlerde şirket müdürü) bulunabilecekleri gibi söz konusu kanunun 88’inci maddesinde belirtilen hallerde ikinci görev de alabilir.

Kanunun izin verdiği söz konusu hallerde kamu görevlileri asli görevlerine ilişkin maaş dışında ikinci göreve ilişkin maaşı da alabilir. Böylece, bir bakanlıkta genel müdür veya bakan yardımcısı statüsünde bulunan ve bir kamu şirketinde yönetim kurulu üyesi olarak görevlendirilen bir kamu görevlisi asli görevine ilişkin maaşı ile birlikte kamu şirketinde yönetim kurulu üyeliği için huzur ücreti alabilir.

2. Kamu görevlilerinin birden fazla yerden alacakları maaşın sayı ve miktar bakımından sınırı

Yukarıda da ifade edildiği üzere, 26.07.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7521 sayılı Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kamu görevlilerinin birden fazla yerden aldıkları maaşlarla ilgili olarak 631 sayılı KHK’da kapsamlı ve kati düzenlemeler yapmaktadır.

01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek olan söz konusu kanuna (Md. 29) göre;

- 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetveller kapsamındaki kamu idareleri ve bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlar, sermayesinin yarısından fazlası tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı doğrudan veya dolaylı olarak kamuya ait olan ortaklıklar, fonlar, döner sermayeler, il özel idareleri, belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin bağlı kuruluşları, kurdukları veya üye oldukları birlikler ile doğrudan veya dolaylı olarak tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların doğrudan veya dolaylı olarak tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, özelleştirme kapsam ve programında bulunanlardan sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen her statüdeki personel ile belediye başkanları, belediye meclisi üyeleri ve il genel meclisi üyelerinden; özel veya kamu ayrımı gözetilmeksizin her statüdeki kurum ve kuruluşun yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyeliğinde ve komisyon, heyet, komite ile benzeri organlarda görev alanlara, kurum içi ve kurum dışı ayrımı yapılmaksızın bu görevlerinden sadece biri için ücret ödenebilir.

- Bu kapsamındaki kamu görevlilerine, anılan fıkra kapsamında yürütülen görevler nedeniyle huzur hakkı, ücret, ikramiye gibi her ne ad altında olursa olsun bir ayda yapılabilecek ödemelerin toplam net tutarı, (108.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemez. İlgililere bu fıkrada belirtilen üst sınıra tabi ödemeler dışında, söz konusu görevler nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir ad altında ayni veya nakdi menfaat sağlanamaz.

- Bu kapsamındaki kamu görevlileri birinci fıkraya tabi olarak yürüttükleri görevleri ve birden fazla görev olması halinde hangi görevin ücretini alacaklarını asli görevli oldukları kuruma beyan eder.

- Bu kapsamda yürütülen görevler karşılığında ödenmesi öngörülen tutarlar, ilgili kurum veya kuruluşlarca brüt tutarları üzerinden gerekli vergi kesintileri yapılarak ilgilinin asli görevli bulunduğu kurumca bildirilen bir emanet hesabına yatırılır. İlgililere mevzuatı uyarınca yapılacak ödemeye ilişkin işlemler bu maddede belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde asli görevli bulundukları kurumlarca herhangi bir vergi kesintisi yapılmaksızın gerçekleştirilir ve üst sınırı aşan ya da ücret alınamayan görevlere ilişkin ödeme tutarları genel bütçe kapsamındaki idarelerde genel bütçeye, diğer idarelerde ise ilgili kurum bütçesine gelir kaydedilir.

7521 sayılı Kanun’la 631 sayılı KHK’da yapılan söz konusu düzenlemeden önce de söz konusu KHK’da memurlar ve diğer kamu görevlilerinden birden fazla kamu şirketi veya kurumunda görev alanlara sadece bu görevlerden 1 tanesi için huzur ücreti ödenmesi yönünde düzenleme bulunmasına karşın 7521 sayılı Kanun söz konusu düzenlemenin kapsamını hem kurum bazında hem de personelin statüsü yönünden genişletmiştir. Şöyle ki;

1- 7521 sayılı Kanun kamu görevlilerinin birden fazla yerden huzur ücreti vb. ödeme alma yasağını sadece memur statüsündeki personeli değil, her statüdeki kamu personelini ve hatta belediye başkanları, belediye meclisi üyeleri ve il genel meclisi üyelerini kapsayacak şekilde genişletmiştir.

2- Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin birden fazla yerden huzur ücreti vb. ödeme alma yasağının kapsamına sadece kamu kurum ve kuruluşları değil, kamunun sermaye payının bulunduğu her çeşit şirket, işletme, kuruluş, müessese ve birlik de dahil edilmiştir.

Öte yandan, 7521 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeden önce 631 sayılı KHK’ya göre birden fazla yerden huzur ücreti alan kişinin sadece 1 yerden huzur ücreti aldığını asli görevli bulunduğu kurumuna beyan etmesi yeterli iken 7521 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeye göre ikinci görev olarak yapılan işe ilişkin huzur ücreti ve benzeri ödemeler doğrudan söz konusu görevi icra eden kişiye değil, söz konusu kişinin asli görevli bulunduğu kurumun hesabına yatırılır ve daha sonra kurum tarafından kişiye ödenir. Böylece, bu yöntemle, kişinin birden fazla yerden maaş almasının önüne teknik olarak geçilmiş olmaktadır.

Sonuç

Kamu görevlilerin birden fazla kamu şirketi veya kurumdan huzur ücreti vb. maaş alamayacağına ilişkin olarak 2011 yılından beri mevcut bir yasal düzenleme (631 sayılı KHK) bulunmasına karşın söz konusu yasal düzenleme yeterli denetim ve hesap verme sorumluluğu olmadığından gözardı edilmiştir.

26.07.2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.01.2025 tarihinde yürürlüğe girecek olan son düzenleme (7521 sayılı Kanun) söz konusu KHK’daki yasağın kapsamını kişi ve kurum bakımından genişletmiş ve bu yasağın delinmesinin önüne geçilmesine yönelik bir ödeme yöntemi getirmiştir.

Söz konusu düzenleme kapsam ve yöntem bakımından isabetli olmakla birlikte bu düzenlemeden istenilen amacın elde edilebilmesi için yeterli denetim ve hesap verme mekanizmasının işletilmesinin gerekli olduğunu belirtmekte fayda bulunmaktadır.

Kaynakça

Ahmet ARSLAN; Temel Mali Bilgiler, Eylül 2024, Ankara.

www.maliekonomim.com