“Kamu eliyle zengin yaratma yöntemleri”
Herhalde “Kamu zengin yaratır mı ki” diye safiyane bir düşünce içinde olan kimse yoktur. Yıllarca tırnaklarıyla kazıyıp çalışarak küçücük bir işletmede başladığı işi nesilden nesile aktarmak suretiyle büyütüp devasa bir kuruma dönüştürenler başka... Ama bir anda ortaya çıkıveren türedi zenginler var ya, irili ufaklı; işte bakın, onların destekçisi bir şekilde mutlaka kamu olmuştur.
Bilerek isteyerek mi sağlanmıştır bu destek, yoksa farkında olmayarak mı; artık takdir sizin...
Elimde eski Hazine Müsteşar Yardımcısı değerli dostum Hakan Özyıldız’ın “Hazine ve Kamu Finansmanı-Devlet Neden ve Nasıl Borçlanır” adlı kitabı var. Bu kitapta neler bulacağınızı 4 Ocak’taki köşe yazımda özetlemiştim.
Bugün Özyıldız’ın kitabından bir bölümü aktarmak istiyorum. Konu, başlıktaki ifade:
“Kamu eliyle zengin yaratma yöntemleri”
Özyıldız bu yöntemleri sıralamadan önce bir uyarıda bulunmayı ihmal etmiyor:
“Aman dikkat! Liste sadece işlem başlıklarını içeriyor. Bu başlıklar altındaki tüm işlemlerin aynı sonucu doğuracağı anlamı çıkarılmamalı.”
Hakan Özyıldız’ın vatandaşa da bir çağrısı var. Özyıldız, “Seçmenler oy tercihlerini bu yöntemlere karşı olan aday ve partilerden yana kullanmalılar” diyor.
Peki “kamu eliyle zengin yaratma yöntemleri” neler mi:
- Kamunun mal ve hizmet alım ve satımında işlemleri yönlendirme, ihaleleri yandaşlara dağıtma.
- Kamunun devrettiği her türlü imtiyazlar.
- Dış kaynaklı, yabancılarla birlikte yapılan büyük altyapı inşaatlarında yerli ortağı belirleme.
- Altyapı yatırımlarına yönelik kararlar, örneğin otoyolun belli bir bölgeden geçmesi gibi.
- Kamulaştırma.
- Milli emlak ve orman idaresi yönetiminde bulunan kamu mülkünün satış, devir, kiralama ve ecrimisil işlemleri.
- Belediyelerin imar izin ve değişiklik kararları ile yine belediyelerin verdiği çeşitli izinler.
- Sit alanı kararlarındaki değişiklikler.
- Vergi oranlarını değiştirme, vergi incelemelerini engelleme.
- Vergi iadeleri.
- Vergi ve diğer mali aflar.
- Özelleştirme kapsamında şeffaf olmayan satış ve devirler.
- Personel alımlarında kadroları para karşılığında dağıtma.
- Kamu sınav sorularını pazarlama.
- Eş, dost, akraba ve parti taraftarlarını liyakata ve yeteneğe bakılmaksızın kamu kurum, kuruluş ve bankalarına yerleştirme.
- Rüşvet alma potansiyeli olan görevlere liyakate bakılmaksızın atama yapma.
- Gümrük vergisi oranlarını etkileyen her türlü gümrük işlemleri. (Değişik pozisyona sokma vs.)
- Dış ticarette ithal izinleri ve vergi oranlarını değiştirme.
- Dahilde işleme rejiminde taahhütleri gevşetmek ve sorun olanlar için af getirmek.
- Uyuşturucu ve kaçakçılığa göz yumma, bazı ürünleri yüksek vergilendirerek kaçakçıya imkan sağlama. (Sigara ve içki gibi.)
- Devletin stoklanabilecek mal ve ürünlerin fiyatını belirlemesi.
- Önemli işlem ve kararlardan önce içeriden bilgi sızdırılarak zengin edilmek istenilenlerin uygun pozisyon almasının sağlanması.
- Döviz fiyatlarını etkileyecek işlem ve kararların şeffaf bir şekilde alınmaması.
- Borsayı etkileyecek kasıtlı beyan ve kararlar.
- Sağlık alanında çalışma izni verme ya da vermeme ve hastaları bazı hastanelere yönlendirme.
- Bazı ilaç izinleri işlemleri.
- Kamu bankalarınca zararı Hazine tarafından üstlenilen düşük faizli kredileri hak etmeyenlere verme.
- Kamu bankalarından, bilinçli olarak geri dönmeyecek krediler verme.
- Kamu bankası kredilerinin borçlu lehine yeniden yapılandırılması, anapara ya da faizden vazgeçilmesi.
- Eximbank üzerinden çok düşük faizle kredi vererek kredilerin amaç dışı kullanılmasına ve diğer bankalara mevduat olarak yatırılmasına göz yumma.
- Bankacılık lisansı verme veya vermeme.
- Yabancı banka şubelerine ülkede kurulmuş banka statüsü verip sermayedarları satabilecek hisse sahibi yapma.
- Yatırım bankalarına mevduat toplama lisansı verme.
- Mevduat sigorta sistemini amacı dışında kullanma. (Ticari mevduat sahiplerinin kurtarılması gibi.)
- Hesapsız borçlananları yasal düzenlemelerle yükümlülükten kurtarma.