Kadınlarımıza yatırım yapalım
Birleşmiş Milletler(BM) Gündem 2030 için Aşırı yoksulluğu sona erdirme; Eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele; İklim değişikliğini düzeltme üç sözü verildi.
17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) ve 169 hedefe erişmek için insan, yine insan ve gezegenini paylaştığı bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar, su ve kara ekosistemlerini korumak için çok çalışmalı. Çok. Bir yanda ekonomideki sorunlar, savaşlar, bir yanda kirlenen çevre, yok olan biyoçeşitlilik ve yıkıcı iklim değişikliği etkileri. Her bir ulusun kendine özgü zorlukları da var. Deprem yaşayan ülkemiz gibi. Gezegen ve insan diyoruz lakin bir mühim özne var: Kadın. SKA5:Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve SKA10:Eşitsizliklerin Azaltılması ödevimiz var. Gezegenimiz de kadın. Toprak anamız var. Üretken. Gezegen de kadın da hepimizden eylem bekliyor. Kadınlar yaşamda, sürdürülebilir kalkınma yolunda gençlik Türkçesi ile “Eziklenmek” istemiyor. Toplumdaki yerine saygı, eşitlik, emeğine karşılık isterken değer yaratarak katkısını sunmak istiyor.
1698’te buhar makinası keşfi, 1801’de ilk tren, kömürün ham madde ve enerji kaynağı olması, sanayileşme ile refah ve konfor için ilerlerken gezegen daha çok kirlenmeye ve iklim daha çok değişmeye başladı. İklim, iklim değişikliği konusunda ilk kadın araştırmacı Amerikan Eunice Newton Foote(1819-1888). Kimya laboratuvarında 1856’da yaptığı deney ile karbondioksit ile havanın ısı soğurmasını karşılaştıran E.N. Foote karbondioksitin atmosferde yüksek sıcaklığa neden olacağı vargısına erişerek bildiri ve makale sundu. Sonuçları uzun süre unutuldu. Şimdilerde biliyoruz ve kıymet veriyoruz. Foote kadın haklarına da gönülden bağlı ve tutkuluydu. Temmuz 1848’de düzenlenen toplantının ve kadın hakları için bir ilk olan Seneca Şelaleleri Sözleşmesi’nin etkin üyesiydi.
Kadınlar hep uğraştı. Uğraşımız sürüyor. Sürmeli. Fransız Devrimi sürecinde 5 Ekim 1789 günü binlerce kadının ilk büyük protestosunda “Ekmek ve Hak İsteme” vardı. 1857’de tekstil kadın işçilerinin iş saati azaltımı ve maaş artışı için grev yaptıkları ve kapatıldıkları Newyork’taki fabrikada 129 kadının yandığı 8 Mart günü sonrasında 1800’ler ve 1900’larda kadınların protesto ve grevlerle dolu eşitlik mücadelesi sürerken 8 Mart acısı hep gündemde idi. Rus Şubat Devrimi başlangıcı, 1907’de Gregoryen Takvimi ile 8 Mart’a denk geldi. Gün kadın yürüyüş ve grevleriyle devrim için bambaşka güç oldu. Eylemin dördüncü gününde Çar tahttan indirilerek geçici hükümet kadınlara seçme ve seçilme hakkı verdi. Aslında emekçi kadın hakkını aldı.1910’da Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda 8 Mart’ın anılması önerisi kabul edilerek tarihin 8 Mart olması ise üçüncü konferansta, 1921’de kabul edildi. 1975’te BM günü kutlamaya başlayarak 8 Mart 1977 tarihinde BM Genel Kurulu’nda günü resmileştirdi. Bizim Orta Asya’dan Anadolu ve Rumeli’ye yolumuzda kadın için en iyi yaptıklarımız ve yanlışlarımız, eksiklerimiz malumumuz. Türk hanlarının eşlerini “Sen benim Han’ımsın'' diyerek onurlandırdıkları günlere dayanan hanım kelimesinin kıymetini bilmeliyiz. O vakitler toprak-su-hava ile ahenkli yaşayanların kadına verdikleri konum ve değer de adeta bugüne örnek olmalı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ümüzle kazandıklarımızı daha da ileriye taşımak gerek. Çalışmak gerek. Çok.
BM’nin kadınlar için beş öncelikli ortak eylemi: Kadınlara yatırım yapılması; Yoksulluğun sona erdirilmesi; Cinsiyete duyarlı finansmanın uygulanması; Yeşil ekonomiye ve toparlayıcıkoruyucu toplumuna geçiş; Feminist değişim yaratanları destekleme. 2024 Dünya Kadınlar Günü teması “Kadınlara Yatırım Yapalım, İlerlemeyi Hızlandıralım” seçildi. 11-22 Mart 2024 tarihlerinde BM Kadının Statüsü Komisyonu(CSW68) öncelikli teması: Yoksulluğu ele alarak ve kurumları ve finansmanı cinsiyet perspektifiyle güçlendirerek cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını ve tüm kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesini hızlandırma. İrdeleme teması: Sosyal koruma sistemleri, kamu hizmetlerine erişim, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesi için sürdürülebilir altyapı. Hepsinin ülkemizde de olması gerek.
12. Kalkınma Planı “Kadın” başlığı cümleleri güç verici. Avrupa Birliği ve BM tarafından finanse edilen “Türkiye’de Kadın-Erkek Eşitliğine Duyarlı Planlama ve Bütçelemenin Uygulanması Projesi” için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın faydalanıcı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı eş faydalanıcı kurum. Üç yıldır süren projede hazırlanan “Kadın ve Erkek Eşitliğine Duyarlı Planlama ve Bütçeleme Strateji Belgesi ve Eylem Planı” 2024-2028 döneminde uygulanacak. En son Yatırım Hazırlama Rehberi’nde “İdareler kamu yatırım projelerinin 2023-2025 Dönemi planlama ve uygulama aşamalarını kadınların toplum içinde güçlenmelerine katkı sağlayacak şekilde hazırlayacak ve uygulayacaklardır” denmekte. Harika. 38 üyeli Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü(OECD) 2023 raporuna göre ülkemiz kadın erkek eşitliğine duyarlı bütçelemeyi uygulayan 23 ülke arasında. Doğrusu keşke bu bütçelemelerin örneklerini bilebilseydik. Ben erişemedim. TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu çalışmaları ile BM Kadın Birimi Türkiye Ülke Direktörü Asya Varbanova’nın sesini, umut ve güvenimizi artıcı sayıları duymak istiyoruz. Ve iş dünyasındaki kadın başarı öyküleri, en iyi uygulamaları çoğalsın istiyoruz. Kadınlarımıza yatırım yapalım. Hızlanan ilerlememiz olsun. Türkiye’miz kazansın. Dünya Kadınlar Günü sadece kadınlar için kutlu olmasın. Kadın yanında dimdik duran, eşitlik için birlikte yol alan erkekler için bilhassa, hassaten kutlu olsun. Biz onların annesi, kız kardeşi, aşkları, dostları ve iş arkadaşlarıyız. Bize yatırım misli ile mutluluk ve akçe olarak her yerde hızla geri dönecek. Unutmayalım.