Kaçak sigara ve tütüne karşı planlanan teminat butik şarap üreteni vuracak

GEÇENLERDE Gürcistan Şarapları Derneği Başkanı Tina Kezeli ile Şarap Dostları Derneği Başkanı Dilek Bil’den davet geldi.

Buluşmada Gürcistan’ın şarap ihracatının 250 milyon doları bulmasına karşın Türkiye’nin şarap ihracatının 10 milyon dolar sınırını bir türlü aşamaması üzerine konuşurken, bir yerli üretici tedirginliğini paylaştı:

-          Şarap üreticileri için epey yüklü teminatları öngören bir tebliğ çıkacağı söyleniyor.

Kulağına gelen rakamlara dikkat çekti:

-          Şarap üretimi 300 bin litreyi aşandan 30 milyon liralık teminat alınacakmış. Yani 301 bin litre üretenden de 30 milyon lira isteyecekler, 10-15 milyon litre üretenden de. Bu durumda bizim gibi butik üreticiler için büyük sıkıntı olur.

Araya girip sordum:

-          Otorite belli ki üretime bir disiplin getirmek istiyor. Yani, doğrudan para değil, teminat istiyor. O teminatı aklına estiği anda nakde çevirecek değiller sanıyorum.

Şu yanıtı verdi:

-          Öyle ama benim gibi bir butik üretici bankadan 30 milyon liralık teminat mektubu kullandığında, bu durum kredi limitlerinin kısıtlanması anlamına gelir.

Derken Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hazırladığı tebliğ taslağı bana ulaştı:

• Tütün, Tütün Mamulleri, Makaron, Yaprak Sigara Kağıdı, Sigara Filtresi, Alkol ve Alkollü İçkilerin Üretim ve/veya Ticareti Faaliyetinde Bulunanlardan Teminat Alınması Hakkında Tebliğ

Tebliğin “Dayanak” bölümünde şu açıklama yer aldı:

• Bu tebliğ 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanunun 8/A maddesine dayanılarak hazırlandı.

“Teminatın Alınması” ile ilgili çerçeve şöyle çizildi:

• Tesis Kurma Uygunluk Belgesi ve/veya Üretim ve Faaliyet Uygunluk Belgesi bulunanlar ile Tesis Kurma Uygunluk Belgesi almak ya da üretim tesisini devralmak amacıyla başvuru yapan gerçek ve tüzel kişilerden alınır.

Sigara ve tütün ürünleri için teminat bedelleri şöyle planlandı:

• Sigarada 50 milyon lira, makaron kategorisinde 40 milyon lira, nargilelik tütünde 25 milyon lira, puro ve sigarillo kategorisinde 20 milyon lira, sarmalık kıyılmış tütün kategorisinde 20 milyon lira, pipoluk tütünde 5 milyon lira, yaprak sigara kağıdında 5 milyon lira.

Alkollü içkilerde bedeller şöyle sıralandı:

• Fermente alkollü içki kategorisinde 20 bin litre ve altında yıllık kapasite için 5 milyon lira

• Fermente alkollü içkide 20 bin litre üzeri ve 300 litre ve altında yıllık üretim kapasitesinde 10 milyon lira

• Fermente alkollü içki ana kategorisinde 300 bin litre üzeri yıllık kapasitesi olanlardan 30 milyon lira

• Distile alkollü içki ana kategorisinde yıllık kapasiteye bakılmaksızın 50 milyon lira

• Etil alkol ve metanol üretim tesisleri için 5 milyon lira

• Etil alkol ve metanol işleme tesisleri için 50 milyon lira teminat alınır.

Tebliğ taslağında “Alkol ve Alkollü İçki İthalatı İçin Dağıtım Yetki Belgesi ve Dağıtım Uygunluk Belgesi” bulunanlar ile belge almak için başvuru yapanlardan da üreticilerle aynı düzeyde teminat alınması öngörüldü.

Tebliğ taslağında “Yaptırım” maddesinin çerçevesi şöyle çizildi:

• Tebliğ kapsamında verilmesi gereken teminatları süresi içinde vermeyenler, güncellemeyenler ile eksilen teminatları süresi içinde tamamlamayanların faaliyetlerine ilişkin belgeler askıya alınır.

Taslağı okuduktan sonra önce Türkiye’deki önemli sigara üreticilerinden birinin yöneticisi ile konuştum. Kendi penceresinden tebliği savundu:

-          Sayın Mehmet Muş’un Ticaret Bakanlığı döneminde kaçak sigara, sarmalık tütün, kayıt dışı makarona karşı çalışmalar başlatılmıştı. Tarım Bakanlığı’nın hazırladığı tebliğ, o çalışmaların devamı şeklinde. Teminat, aslında kaçak ve kayıt dışı ile mücadele için devreye girecek.

Sigara sektörünün büyüklerinden teminat uygulamasına karşı çıkanların olduğunu bildirdi:

-          Biliyorsunuz yüklü vergiler nedeniyle sigara fiyatları yükselince sarmalık tütüne yöneliş oldu. Bu da merdiven altı kayıt dışı üretim yapanların sayısını artırdı. Biz bu teminat uygulamasını kaçak ve kayıt dışı ile mücadelenin bir parçası görüyoruz.

Kaçak ve kayıt dışı üretime, satışla mücadele adımları atarken bunun sektörde işini düzgün yapanların üzerine yük bindirecek bir uygulamaya dönüştürmek doğru olur mu?

301 bin litre şarap üretenle, 10-15 milyon litre üreteni 30 milyon liralık teminat yükünde aynı kefeye koymak adil olur mu?

Sigaracılar arasında ‘nisbi-maktu’ vergi konusunda çatlak var

SİGARA üreticilerinden birinin yöneticisi geçen gün sohbet için buluştuğumuzda 18 Ağustos 2023 tarihli yazımı telefonundan açtı:

• “Mali çarpan etkisi” tetikliyor, sigarada 1 liralık maliyet artışı fiyatı 7.5 lira yükseltiyor…

Yazıda, sigara ve tütün sektörüne danışmanlık yapan bir arkadaşımın Merkez Bankası raporlarına dayanan araştırmasına yer vermiştim:

-          Özellikle kur ve enflasyon artışlarının hızlandığı dönemlerde fiyata bağlı yüksek nispi vergi oranları, mali çarpanı artırarak daha da olumsuz etkiliyor…

7 Temmuz 2023’te KDV yüzde 18’den 20’ye çıkarılmıştı:

-          Tütün endüstrisinin ortalama seviyesindeki bir paket sigaranın üzerindeki toplam vergi yükü yüzde 82.5’e yükseldi. Bu arada sigaralar için mali çarpan 7.5’e çıktı.

Şu öneriyi gündeme getirmişti:

-          KDV’de gerçekleşen artışın daha da yükselttiği mali çarpanın düşürülmesi ve sigara fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisinin en aza indirilmesi, vergi gelirleri de korunacak şekilde nispi vergilerin düşürülüp, maktu vergilerin artırılması ile sağlanabilir.

Yazıyı birlikte okuduktan sonra konuya kendi pencerelerinden baktı:

-          Vergi sistemimizde tütün ürünleriyle ilgili 3 ayrı kalem var:

Nispi vergi Maktu vergi

Asgari maktu (Tabanı oluşturan minimum alınan vergi)

Kaçak ve kayıt dışı ürünlere yönelenlerin genelde orta ve alt segment ürünleri tükettiğini anımsattı:

-          Dolayısıyla fiyat maktu ve asgari maktu ile arttığı zaman bu kesim etkileniyor. Yani, maktu ve asgari maktudaki artışın düşük fiyatlı ürünler üzerindeki etkisi, pahalı sigaralara göre daha fazla. Maktu artış, alım gücü düşük kesime daha çok dokunur.

Sigara paketindeki vergi yükü yüzde 82.5’e yükselip, önümüzdeki yılın artışıyla ilgili hazırlıklar yapılırken, “nisbi-maktu” konusunda sektördeki ayrışma su yüzüne çıktı…

Bu ayrışmanın enflasyonun ateşinin düşmesine kadar süreceği anlaşılıyor…