İzlenen politikalar firmaları ithalat sarhoşu yapmış
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistikleri, 2023 genel seçimleri öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde hayata geçirilen “Türkiye ekonomi modeli” diye adlandırılan politikaların, ekonomide yarattığı tahribatın bir veçhesini daha gözler önüne serdi. Görünüşte ihracat ve ihracatçı firmalar teşvik ediliyor havası estirilirken, izlenen ekonomi politikaları, ithalatı öylesine cazip hale getirmiş ki firmalar, adeta ithalat sarhoşu haline gelmiş.
Sayfadaki grafik dramatik gerçeği net bir şekilde ortaya koyuyor. İthalat yapan girişimlerin sayısı 2020 yılından sonra artış eğilimine girmiş ve bu artış 2021’den sonra adeta roket hızı kazanmış. Seçimler atlatıldıktan sonra 2023 ortasında ekonomi politikalarında yapılan zorunlu U dönüşünün de bu hızı en azından 2023 sonu itibarıyla frenleyemediği görülüyor.
2020’de ithalat yapan girişim sayısı ihracat yapanlardan yüzde 14 daha az bir seviyede. 2021’de başlayan artışla 2021 sonunda ithalatçı girişimler, ihracatçı girişim sayısını yakalıyor. 2021 sonrasında ithalat yapan girişim sayısındaki artış hızlanıyor ve ihracatçılarla arayı ciddi şekilde açıyor. 2023 sonunda ithalatçı girişim sayısı ihracatçıların 1,8 katına ulaşıyor.
2022 yılında ihracat yapan girişim sayısı 12 bin 836 artarken ithalatçıların sayısı 70 bin 371 adet artıyor. Yani ithalatçı sayısındaki artış ihracatçı sayısındaki artışın 5,5 katını buluyor.
2023 yılında, yıl ortasındaki U dönüşüne rağmen bu kötü tempoda pek bir değişiklik olmamış. 2023 yılında ihracatçı girişim sayısı 25 bin 191 adet artarken ithalatçı girişim sayısındaki artış 79 bin 606’ya ulaşıyor. İthalatçı sayısındaki artış, ihracatçı sayısındaki artışın 3 katından da fazla.
Sonuç olarak 2020 yılında 87 bin 705 olan ihracatçı girişim sayısı üç yılda toplam 51 bin 644 adet ve yüzde 58,9 artarak 2023 yılında 139 bin 349’a ulaşıyor. Buna karşın ithalatçı girişim sayısı 2020’de 73 bin 591 iken 2023 yılına kadar 179 bin 317 adet ve yüzde 243,7 artarak 252 bin 908’e fırlamış.
Ana faaliyeti üretici sektörler sanayi ve inşaat alanında olan girişimlerde 2020’ye göre ihracatçı sayısındaki artış yüzde 34,2 olmasına karşın ithalatçı firma sayısındaki artış yüzde 69,2 ile iki katı daha hızlı. Esas faaliyeti itibarıyla ticaret sektöründe yer alan girişimlerde aynı dönemde ihracatçı sayısındaki artış yüzde 81,9 iken ithalatçı sayısındaki artış yüzde 173 ile yine iki kat daha hızlı.
Genel seçimler sonrasında U dönüşüyle başlayan yeni politikalar, yerel seçimler sonrasında daha da katılaştı. Bu süreçte dış ticaret açığındaki azalma, ihracat artışından çok ithalattaki düşüşten kaynaklandı. İthalatçı girişim sayısının ihracatçı sayısının neredeyse 3 katını bulduğu bu koşullarda, dış ticarette ithalat düşüşü yoluyla ortaya çıkan bu “dengelenme”nin, işletmeler dünyasında dengesizlikler ve sarsıntılar yaratmaya aday olduğunu söyleyebiliriz.
