İyimser zorlamalar hızla etkisizleşiyor!
Yılın üçüncü çeyrek döneminin son ayı ile birlikte, çarşının iyimser hesaplara uyamadığı iyice belirginleşmeye başladı. Salgın umulan oranda kontrol altına alınamadı, ekonomik beklentiler varsayılanın aksine toparlanamadı ve ağırlaşan sorunlar nedeniyle siyasilerin hareket yetenekleri tümü ile daraldı. Böyle olmayacağı ve güven bunalımının aşılacağı varsayımı ile piyasa yapan profesyonellerin etkisi ise zayıflamaya devam ediyor. Eylül ayı sonuna kadar riskten kaçınma eğiliminden kaçınmayı sürdürebilmek, temmuz ve ağustos aylarına göre daha zor olabilir!
Salgının kontrol altına alınması ve beklentilerin güçlü bir şekilde toparlanması yönünde algı oluşturmak için, kullanılan masallar artık yıprandı. Ne aşı konusuna ilişkin haberler, ne de para otoritelerine ilişkin zorlama öngörüler umulan sonuçların ortaya çıkmasını sağlamıyor. Her yeni denemede risklere ilişkin talep zayıflarken tam aksi arz konusunda yaşanıyor; boşluğu doldurmaya ve gerçeklerin açığa çıkmasını engellemeye çalışan kesimlerin direnci, kaçınılmaz olarak yıpranıyor ve tükenmeye koşuyor.
Orta vadeye ilişkin olasılıkları analitik bir yaklaşımla irdelediğinizde, günü kurtarmaya yönelik finansal zorlamaların başarı şansının olmadığı görülebiliyor! Piyasa yapmaya yönelik pembe yalanların etkisi tekrarlandıkça azalıyor; her tekrarda alım fırsatı olarak görenlerin sayısı hızla azalırken bu durumdan tedirgin olanlar bir an önce risklerini sıfırlamak için birbirleri ile yarışmak zorunda kalıyor.
Çok uluslu bankacılık yapan gruplar, gelişen ekonomi risklerini azaltmak istiyorlar; varlık fonları, emeklilik sistemleri ve özel büyük yatırımcılar da benzer eğilim sergiliyorlar. Sermaye hareketlerindeki yön değişikliği, türev işlemler yolu ile yaratılan algılar ile terse çevrilemiyor.
Gelişen ekonomilerin kurumsal ve bireysellerin toplamından oluşan yerel potansiyeli, dengeyi sağlayamıyor ve son altı ay genelindeki yüklenmeyi sürdüremeyecek gibi görünüyor. Bu gidişat, yeni ve giderek derinleşen bir küresel krize doğru ilerlendiği algısını pekiştiriyor; kısa vadeli spekülatif yönlendirmeleri çok daha etkisiz hale getiriyor ve hedeflenenin tam aksi yönündeki sonuçları teşvik ediyor!
Durum böyle olunca, salgının kontrolüne yönelik aşı haberlerine, sistemi oluşturan kurumsal yapı ve risk taşıyanlar ile siyasiler dışında itibar eden kalmıyor! Tam kapasite ile ve de kendini feda ederek riskten kaçınma eğilimini bloke etmeye çalışan para otoritelerinin kazandırdıkları zaman, kalıcı çözümler lehine değerlendirilemiyor! Temcit pilavı gibi kısmen farklılaştırılarak tekrarlanan pazarlama amaçlı iyimser senaryolar dikiş tutmuyor, zorlamalar maya tutmadığı için kalıcı olamıyor!
ABD para otoritesi yetkililerinin sözel yönlendirmelerini yeni senaryolar üreterek pazarlamaya çalışanlar, herkesi aptal yerine koyma gafletinden kurtulmayı beceremiyor! Söylemlerin etkisiz ve tam kapasiteli eylemlerin yetersiz kalmaya devam edeceği gerçeğini hazmedemeyenler, artık günü dahi kurtaramaz ve daha önce aldatmayı başardıklarının durumuna düşmekten kaçınamaz!
Tüm kesimlerin yalın bir şekilde görüp yoğun bir şekilde hissederek yaşamak zorunda olduğu olumsuzluklara rağmen, malum kesimler muhtemelen eski alışkanlıkları tekrarlayarak son nefeslerini vermek durumunda olacaklar! Bu türden çaresizlikler, ciddi akıl tutulmalarının sebebi olabiliyor ve farkındalıkları katlederek çok yanlış hesaplar yapmak zorunda bırakabiliyor!
Gelişen ekonomilere yönelik güçlü bir sermaye hareketi muhtemelen yaşanmayacak; 2002 ile 2008 yılları arasındaki çılgınlık bir daha tekrarlanmayacak ve bunun yaşanacağı varsayımı ile risk alanların büyük çoğunluğu telef olanlar kervanına katılacak! Salgına ilişkin aşı haberleri ise artık bu beklentiye alım yapanların kaçışını hızlandıracak. Aşırı iyimser beklentiler korunamayacağı için, kabak gibi açığa çıkacak finansal balonları patlatma yarışı ise doğal olarak hızlanacak. Eylül ayı sonuna kadar bu türden eğilimlerin belirleyici olmasını ve gelişmelerin tümü ile kontrol dışına çıkmasını engellemek, giderek zayıflayan bir olasılık olmaya aday görünüyor!