İTÜ’de Sürdürülebilirlik Yönetimi
İstanbul’umuzun güzelim yerlerinde, Ayazağa, Gümüşsuyu, Maçka, Taşkışla, Tuzla’daki yerleşkelerimizde; İTÜ’de, okulumda yaşam sürdürülebilir yönetilmekte. 36 bin 456 öğrencimiz, 2 bin 307 öğretim elemanımız, bin 906 idari elemanımız ve 250 bin mezunumuzla Cumhuriyet’imizin 100. yılında İTÜ’müz 250. yılını kutlarken, ben de akademik yaşamımda 40. yılımı kutlayacağım. Sağlık ve mutluluk temennisiyle çok çalışıyoruz. Her bir yerleşkemiz adeta birer büyük tesis, Ayazağa Yerleşkesi ise adeta bir kent. Girdiler ve çıktılar, devasa tüketimler var. Ayazağa Yerleşkesi’nde yeşil ve saklı güzellik İTÜ Gölet’in mavisi ile orman içi gibi binalarımızda üretiyor ve tüketiyoruz. Çok tüketiyoruz. Eğitim, araştırma-geliştirme ve endüstriye hizmet yapıyoruz. Kasım 2022’de kuruluşunun ilk yılını kutladığımız İTÜ Sürdürülebilirlik Ofisi, sürdürülebilirlik konularında çatı yapılanmamız.
Sürdürülebilirlik yönetiminde çevresel, sosyal ve yönetişimsel göstergeler ölçülmeli, doğrulanmalı, derecelendirilmeli ve endekslerde yer alınmalıdır. Bu başarılar sürdürülebilirlik raporlaması ile paydaşlara açılırken, Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) için verilen katkı ortaya konur. Üniversitelerin SKA katkı başarıları Times Higher Education (THE) Etki Sıralaması ile ölçülmekte. THE 2022 sıralamasında İTÜ, 1524 üniversite arasında Nitelikli Eğitim (SKA4) amacında dünyada 18. sırada yer alırken Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı (SKA9) için 20. sıradan listeye girerek genel sıralamada altıncı kez Türkiye’de 1. oldu. Önceki yıl SKA4 için yerimiz 48, SKA9 için yerimiz 24 idi. İlerledik. Yanı sıra Temiz Su ve Sanitasyon (SKA6), İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme (SKA8) ile Karasal Yaşam (SKA15) başlıklarında da ilk 100’de yer alarak mühim yol aldık. Çünkü sürdürülebilirlik yönetiminde hep daha iyisini başarmak ve görünür olmak önemlidir. Akademik yerleşkelerin sürdürülebilirlik yönetiminin değerlendirildiği ve 1050 üniversitenin karşılaştırıldığı listede UI GreenMetric sıralamasında ise Ayazağa Yerleşkesi “Dünyanın En Yeşil 47’nci Yerleşkesi” olarak, ülkemizden ilk 50’ye giren ilk ve tek üniversite oldu. Tescilli yeşil yerleşkemizde biyoçeşitlilik haritalamamızı sürdürüyoruz. Atmaca, karabatak, karatavuk, kaplumbağa, karga, kirpi, saksağan, sincap, su tavuğu, yeşil papağan, kuşlarımız, böceklerimiz ve başta arı olmak üzere tozlaştıcılar, çimenlerimiz, çiçeklerimiz, ağaçlarımız, niceleri bizimle.
Lisans, lisansüstü ve sürekli eğitimimizde sürdürülebilirlik yönetimi gerekliliklerine uygun geliştirmelerimizle ilerliyoruz. Örneğin endüstri ile eş güdümde yürüttüğümüz Kimyasal Teknolojiler dersimizde biyokimyasallar, petrol kimyasalları, çimento, gübre, bor ürünleri gibi büyük üretimleri işlerken, sürdürülebilir üretim irdelemesi de yapıyoruz. İTÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü programlarımıza bahar döneminde Sürdürülebilirlik Tezli Yüksek Lisans ve Doktora programlarının açılması için Yükseköğretim Kurulu’ndaki girişimlerimiz sürüyor. Önemli bir ilk olacak. Sürdürülebilirlik yönetimi üniversite-endüstri iş birliğine farklı sektörlerden örnek olarak İTÜ NOVA Teknoloji Transfer Ofisi projelerimizden yürütücülüğünü yaptığım İklim Dostu Veri Merkezi Soğutma Cihazı(Systemair); Atık Yağ İleri Dönüşüm Rafinerisinde Sürdürülebilirlik Yönetimi(TAYRAŞ); Sürdürülebilir Üretim ve Biyoendüstriyel Ürün Geliştirme (CARGILL Türkiye); Biyorafineride Sürdürülebilirlik Yönetimi(DB Tarımsal Enerji) çalışmaları verilebilir.
İTÜ Sürekli Eğitim Merkezi (SEM) Sürdürülebilir Kalkınma Sertifika Programı’mızın dördüncüsüne başladık. Bu programın içeriği iş dünyası ve yerel yönetimlerde sürdürülebilirlik stratejisi belirleme, politika ve eylemleri tanımlama, sürdürülebilirlik yönetiminde ilerleyerek sürdürülebilirlik raporlamasını başarma için yetkinlik kazandırılması hedefi için kurgulandı. Çünkü çevresel, sosyal ve yönetişimsel sürdürülebilirliğin tam ve doğru anlaşılması, mesleki becerilere katılması, BM SKA ile 2030’da aşırı yoksulluğu sona erdirme; eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele; iklim değişikliği ile mücadelede söz vermeleriyle çıkılan sürdürülebilir kalkınma yolu başarısı, ancak iyi ve doğru öğrenme ile mümkündür. Masa başına geçip hemen sürdürülebilirlik raporu yazmaya başlanmaz. Sistematik ve meşakkatli çalışma gereklidir. Sürdürülebilirlik raporlaması ölçülmüş, doğrulanmış, derecelendirilmiş, endekslenmiş bilgilere, kurum içi hedeflere, kurum dışı söz vermelere dayanmalıdır. Bu bilgiler BM SKA’larını temel almalıdır. Kuruluşlar bugün nerede olduklarını, nerede olmak istediklerini 5N 1K (Ne, Neden, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Kim) ile sorgulamaya başlamalıdır. 5N1K en temiz üretim teknik incelemesinin de temelidir. Dersimde de kullandığım bu 5N1K arayışı ve sorgusu Kıymetli Editörüm Didem Eryar Ünlü’nün kitap adında da var: “İyi” Olan Kazansın! Sürdürülebilirliğin 5N1K’sı. Okumak şart.
İTÜ SEM Sürdürülebilir Kalkınma Sertifika Programı’mızda, konusunun lideri öğretim üyelerimizce her bir SKA, Avrupa Birliği, BM ve ulusal gelişmelere odaklanarak örnekler ve vaka çalışmaları ile pekiştirilmekte, sürdürülebilir üretim, tüketim, hizmet ile sürdürülebilirlik raporlaması işlenmekte. Farkımız bu. Gururumuz uzmanlık sertifikası sahibi mezunlarımızın verdiği çıktılar. Programımızı iyileştirme gayretimiz yüksek. Çevrimiçi yürüttüğümüz eğitimimizi kuruluş ya da sektörel derneklerin taleplerine uygun olarak yeniden kurgulayarak örgün eğitim planlamalarımız da sürüyor. İTÜ’müze yakışan budur. 4 atölye ile kalkınmasına başlayan Türkiye Cumhuriyeti’nin yollarında, barajlarında, fabrikalarında mezunlarımızın emeği gizlidir. 9 Ekim 1937’de Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Her fabrika bir kaledir” diyerek açtığı Nazilli Sümerbank Fabrikası’nı günümüzün sürdürülebilirlik yönetimi diliyle anlattığımızda, sürdürülebilir kalkınma gerekliliklerinin hepsini bulabiliriz. Bugüne geldiğimizde ise başta finansa erişim ve ihracat gücü için sürdürülebilirlik yönetimi ve raporlaması gereği tartışılamaz bir gerçek. Bu yola çıkmak, başlamak gerek. Biricik vatanımızın ekonomisi üreterek büyümeli, ihracatımız artmalı ve sözün özü sürdürülebilir kalkınmalıyız. İTÜ ve mezunlarımızla biz güzelim ülkemizin yeşil, döngüsel ve dijital dönüşümü için hazırız. Arı gibi çalışıyoruz. Çalışacağız.