İtalya’yı ayağımızın altına almıştık, şimdi onların en büyük mücevher pazarı olduk

Mücevher İhracatçıları Birliği’nin danışmanı Tanyel Yılmaz, 3-7 Ocak 2025 tarihleri arasında Rixos Sungate Hotel’de gerçekleşen “Jewellery Antalya”ya davet ettiğinde 8 Ocak 2024 tarihli yazıma baktım:

• Altın ithalatı kotası bitsin, yerine içeride yüzde 5 KDV getirin…

Geçen yılki “Jewellery Antalya”da Mücevher İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Yakın’la stantların bulunduğu alana girdiğimizde Başkan Yardımcısı Ayhan Güner, Yönetim Kurulu Üyeleri Murad Köşker, Hüseyin Şaşmaz, Bilal Talay, Ahmet İshakoğlu ve Alper Sözer başta olmak üzere katılımcılar etrafımızı sarmıştı:

- Altın ithalatına getirilen kota bizi iş, üretim yapamaz hale getiriyor. “Jewellery Antalya”ya 65 ülkeden 612 firmanın 1350 temsilcisini “alım heyeti” olarak getirdiniz. Kota yüzünden fiyat tutturamıyoruz. Kota devam ettiği sürece ihracat yapamayız.

Burak Yakın’la stantları dolaşırken Eriş Jewellery’ye uğramış, şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Levent Eriş ve Zen Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Emil Güzeliş’in dertleşmelerini dinlemiştik:

- Altın ithalatı kotası böyle devam ederse sektörümüzde işi bırakanlar, kepenk kapatanlar olabilir. Kotayı kaldırıp içeride KDV formülünü deneseler daha iyi olmaz mı?

Burak Yakın da vergi önerisine katılmıştı:

- İhracatımızın önünü ithalat kotası gibi kısıtlamalarla keseceklerine sektörümüzde kayıt dışılığı bitirecek adımlar atılmalı. Kota kaldırılıp içeride yüzde 5 KDV uygulaması yoluna gidilebilir.

Dün “Jewellery Antalya 2025”in gerçekleştiği alanı 4-5 meslektaşımla birlikte dolaştık, Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcıları Ayhan Güner, Gürkan Merim, Yönetim Kurulu Üyeleri Alper Sözer, Oktay Atasoy, Ahmet İshakoğlu, Mehmet Çakar, Alen Bağ ve Murad Köşker’le sohbet ettik.

Mücevher İhracatçıları Birliği’nde 8 yıl Başkanlık görevinde bulunan Ayhan Güner, söze doğrudan altın ithalatına uygulanan kotanın etkilerinden girdi:

- Ben 45 yıldır sektördeyim. 30 yıllık emeğimiz gitti. Altın Borsası, Elmas Borsası, dahilde işleme rejimi (DİR) başta olmak üzere ihracatımızın önünü açan uygulamalar vardı. İthalata gelen kota hepsini alıp götürdü.

En somut etki üzerinde ısrarla durdu:

- İtalya’dan mücevher ithalatı 300-350 milyon doları geçmezdi. 2024’te 5 milyar dolara çıktı. Oysa biz İtalya’yı ayağımızın altına almıştık. Üretimde bir numara olmuştuk.

Altın ithalatına konulan kotanın yarattığı fiyat farkına işaret etti:

- Türkiye’de altının kilo başı fiyatında dünya ortalamalarına göre 4 bin dolara kadar ulaşan fark oluştu. Kota nedeniyle piyasada hammadde azlığı yaşandı, fark da bundan ortaya çıktı. Bizde maliyetler arttı, İtalya’dan bitmiş ürün getirmek avantajlı oldu.

Bu durumun geçen yılki “İstanbul Jewellery Show”a da yansıdığını bildirdi:

- İstanbul’daki fuarımıza 7-8 İtalyan firma stant kurarak katılırdı. 2024’te İtalyan firma sayısı 30’a çıktı. Gelsinler, normal koşullarda biz onların rekabetinden korkmazdık. Ancak, ithalata uygulanan kota nedeniyle yükselen maliyet bizi rekabet edemez noktaya getirdi.

Dahilde işleme rejiminin mücevher sektörü için durdurulma noktasına geldiğini kaydetti:

- DİR’i bir anlamda biz geliştirdik sayılır. Şimdi bizde bitirdiler. İtalya aldı bir güzel ihracatçısını destekliyor. İtalyan şirketlerin işleri Türkiye’den siparişler nedeniyle öyle arttı ki adamlar vedalaştıkları eski ustalarını çalıştırmaya başladılar.

İtalya’dan 300-350 milyon dolar düzeyinde olan mücevher ithalatı 5 milyar dolara çıktıysa, cari açığı düşürmek için benimsenen “külçe altın ithalatı kotası”nın yeniden gözden geçirilmesi gerekmez mi?

İhracatımız 7.5 milyar dolar görünüyor ama gerçek rakam bu değil

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Ayhan Güner’e 2024 yılı ihracatlarını sordum, yanıta şöyle girdi:

- 2024 yılı ihracatımız 7.5 milyar dolar görünüyor. Ancak, bize göre gerçek rakam 4 milyar doları geçmez. DİR kapatmaları nedeniyle ihracat 7.5 milyar dolar görünüyor.

Mücevher İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Çakar araya girdi:

- İhracatımızda kilo bazında artış pek yok. Altının fiyatı artınca bizim ihracat rakamı da yükselmiş oldu.

Ayhan Güner, Aralık 2023’te bir kilo altının 55 bin dolar dolayında olduğunu belirtti:

- Şimdi bir kilo altın 85 bin dolar… Bu fiyat artışı mücevher ihracatımızı değer bazında yukarıda tutuyor.

Kuyumcukent’te dükkanların yarısı kapıya kilit vurdu

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Ayhan Güner, başta altın ithalatına konulan kota ve yetkili aracı kurumlarla sınırlı tutulması olmak üzere mevcut uygulamaların etkisini şöyle özetledi:

- Türkiye’de sektörümüzde 2 bine yakın atölye var. Şu anda sektörümüzde uygulanan kurallar, küçükleri öldüren bir sisteme dönüştü. Az sayında şirket, aracı kurum para kazanıyor. Küçükler kıvranıyor.

Altın ithalatındaki kota uygulamasının az sayıda aracı kuruma kazandırdığı parayı hesapladı:

- Uluslararası piyasalara oranla ülkemizde oluşan fiyat farkı az sayıdaki aracı kuruma ekstradan ayda 30 milyon dolar para kazandırıyor.

Ankara’daki toplantılarda ilgili Bakan Yardımcılarına çıkardığı daveti aktardı:

- İstanbul’daki Kuyumcukent’e gelsinler, çekilen sıkıntıyı, yaşanan sancıyı görsünler.

Mücevher İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet İshakoğlu araya girdi:

- Kuyumcukent’teki dükkanların yarısı kapısına kilit vurdu.

Ayhan Güner, bir-iki yıl öncesine kadar Kuyumcukent’te yer bulma sıkıntısı yaşandığını anımsattı:

- Kuyumcukent aslında dünyanın en büyük üretim merkezi olmuştu. Kuyumcukent’e komşu iki yeni bölüm devreye girdi. Oralardan dükkan alanlar şimdi borçlarını ödeyemiyorlar.

Mücevher İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Oktay Atasoy ekledi:

- Altın ithalatı kotası kalkmazsa küçük üreticinin yaşama şansı hiç kalmayacak.

Ayhan Güner, şu noktanın altını çizdi:

- Altında fiyat farkı bugünlerde talep düşüklüğü nedeniyle 700 dolara indi ama yine de maliyet sıkıntısı bitmiş değil. Bu konu özellikle mücevher ihracatçısını olumsuz etkiliyor.

Özbekistan bizden ithalatı kesti, oraya üretime gidenler var

Mücevher İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Şaşmaz, Özbekistan’ın Türkiye’den mücevher ithalatını kestiğini belirtti:

- Sektörümüzden yurt dışında üretime gidenlerden bazıları Özbekistan’ı adres seçti.

Mücevher İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet İshakoğlu, yurt dışına gidişler konusunu irdeledi:

- Özbekistan’ın yanı sıra sektörümüzden Mısır ve Dubai’ye de üretim için gidenler var.

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Ayhan Güner, yurt dışında üretime gidenlerle ilgili şu hesabı ortaya koydu:

- Sektördeki üreticilerin yüzde 40’ı yurt dışına gidiyor ya da gidiş hazırlığında. Bu durum Türkiye’nin mücevher üretimindeki liderliği kaybetmesine yol açıyor.

Başkanımız serbest bırakılsın 

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Ayhan Güner, Birliğin Başkanı Burak Yakın’ın tutuklanması olayına değindi:

- 2021 yılında Başkanımızın hesabına para geliyor. Karşılığında altın isteniyor. O altın başkanımızın ofisinden geçiyor. Her şeyiyle belgeli, siparişi verenin imzası var.

2021’deki bir konu ile ilgili 2024 yılı sonuna doğru soruşturmanın gündeme geldiğine işaret etti:

- Ortada bir sıkıntı varsa bu kadar zaman neden beklendi? MASAK zaten sektörümüzü yakından izliyor, sorguluyor. Bir sorun varsa daha önce görebilirlerdi.

Burak Yakın’ın tutuklanmasına neden olan işlemin parasal değerine dikkat çekti:

- 8 milyon liralık bir işlem. Yani, öyle büyük bir işlem de değil.

Ardından şu çağrıyı yaptı:

- Biz Mücevher İhracatçıları Birliği olarak başkanımızı istiyoruz. En azından tutuksuz yargılanmasının sağlanmasını bekliyoruz.

512 alıcı şirketi, 1 milyon dolara Antalya’ya getirdi 

Mücevher İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Ayhan Güner’e “Jewellery Antalya 2025”e ilginin nasıl olduğunu sorduk, anlattı:

- 60 dolayındaki ülkeden 512 şirketin 1000’i aşkın temsilcisini 3-4 gün boyunca Antalya’da ağırlıyoruz. Bunun maliyeti 1 milyon doları buluyor.

Programın Ticaret Bakanlığı’nın “alım heyeti teşviki” kapsamında olup olmadığını sorduk, yanıtladı:

- İstanbul’daki organizasyon o kapsama giriyor. Antalya’yı kabul etmiyorlar. Ağırlama bedellerini buradaki stant kiraları ile ödüyoruz. Yani, sektör bu yükü kendisi çekiyor.

Ardından ekledi:

- Mustafa Kamar’ın başkanlığı döneminde başlayan “Jewellery Antalya” çok doğru bir organizasyon oldu. Sektörümüze hareket getiriyor.