İstihdam ve işsizlikte gidişat ne yönde?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) işgücü istatistiklerinde, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Avrupa Birliği İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) çalışma ve önerileri doğrultusunda önemli bir değişiklik yaptı.

Daha önce üç aylık bir dönemin ortalaması olarak hesaplanan işgücü istatistikleri artık aylık olarak hesaplanacak. Salgın ve ani ekonomik dalgalanmalar gibi istihdam ve işsizlikte hızlı değişimlerin olduğu dönemlerde gelişmeleri daha yakından izlemek artık mümkün olacak.

TÜİK’in yaptığı ikinci önemli değişiklik de tamamlayıcı göstergeler adı altında yeni işsizlik oranları açıklamaya başlaması oldu. Bunlardan atıl işgücü oranı, daha önce TÜİK dışında sendikalar ve araştırmacılar tarafından hesaplanan geniş tanımlı işsizlik oranına yakın bir hesap. TÜİK’in resmi açıklamasında bu orana da yer vermesi, gerçek işsizlik ne düzeyde tartışmasını önemli ölçüde giderecektir.

Bu olumlu gelişmelere karşın, 2019 sonu ve 2020 başında Covid-19 salgını öncesinde istihdam ciddi ölçüde düşerken, çalışmadığı halde iş de aramayanların sayısında görülen ani artışa ilişkin soru işaretlerinin sürdüğünü de not etmek gerekiyor. Bu durum, manşet işsizlik oranı ve işsiz sayısı, istihdamdaki düşüşe rağmen düşüyor gözükmesine yol açıyor. Bu çelişkili durumun neden kaynaklandığının araştırılması ve ortaya konması, hala bir ihtiyaç olarak duruyor.

Yeni yöntemle hesaplanan ocak ayı verilerine göre işsizlikteki gidişat ise şöyle:

- İstihdamda aralık ayına göre 788 bin kişilik çok yüksek bir artış var. Daha önce aralıktan ocağa böyle bir artış olmak bir yana, istihdam hep azalmış. Mevsim etkilerinden arındırılmış aylık istihdam artışı 822 bin kişi. Geçen Haziran’da salgına bağlı kapanma uygulaması sona erince gerçekleşen 888 bin kişilik artış dışında bu düzeyde bir mevsim etkilerinden arındırılmış aylık istihdam artışı tarihte yok.

- Tarımda aylık istihdam artışı 573 bin, hizmetlerde 325 bin. Her ikisinde de daha önce ocak ayında istihdam hep düşmüş. Özellikle hizmetlerde kısmi kısıtlamaların sürdüğü bir dönemde istihdamda olağan dışı bir artış çıkması dikkat çekici. Sanayi ve inşaatta ise istihdamda aylık düşüş var.

- Bu istihdam artışlarını açıklamak mevcut verilerle zor. Sonraki ayların verileri ve diğer ekonomik göstergelerin gidişine bakarak yeniden değerlendirmek gerekecek.

- Ocak’ta bir önceki aya göre işgücüne katılım 1 milyonun üzerinde artmış ve işgücüne dahil olmayan nüfus 942 bin azalmış. İşgücü artışı, istihdam artışından fazla olduğu için manşet işsiz sayısı da 250 bin artmış.

- İşgücü harici nüfustaki azalmaya paralel olarak yaklaşık olarak iş aramayan ümitsizlere eşit bir tanım olan potansiyel işgücü de 371 bin kişi azalarak 4 milyon 553 bin kişiden 4 milyon 182 bin kişiye gerilemiş.

- Haftada 40 saatten az çalıştığı için yeni bir işte çalışmak isteyen zamana bağlı eksik istihdam sayısı ise bir ayda 754 binlik ciddi bir artışla 2 milyon 350 bine fırlamış. Bu artış aynı zamanda bir rekor.

- Kabaca işsizler, iş aramayan ümitsizler ve zamana bağlı eksik istihdamın toplamı olan atıl işgücü sayısı ise aralık ayına göre 633 bin kişi artarak 10 milyon 725 bine tırmanmış.

Bu veriler istihdamda gözüken ciddi artışa rağmen gerçek işsiz sayısının hatırı sayılır bir hızla artmaya devam ettiğini gösteriyor.