İşsizlikteki düşüş kalıcı olabilir mi?

Önce TÜİK’in dün açıkladığı eylül ayının yüzde 13.8 düzeyindeki işsizlik oranını 11 Aralık’ta yayımladıkları raporla tahmin eden TOBB ETÜ bünyesindeki Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi’ni (SPM) tebrik edelim. SPM Direktörü Prof. Serdar Sayan gözetiminde araştırmacı Pınar Kaynak tarafından yapılan tahmin adeta nokta atış gibi tam isabet kaydetti. Aslında bu SPM’nin ilk isabetli tahmini de değil. SPM, ağustosta yüzde 14 olan oranı da tam tahmin etmişti.

TÜİK’in açıklamasına göre ağustos, eylül ve ekim aylarını kapsayan ve eylül verisi olarak açıklanan işsizlik oranı yüzde 13.8 oldu. İşsizlik her ne kadar geçen yılın aynı ayındaki yüzde 11.4'e göre belirgin bir artış kaydetmiş durumdaysa da bir önceki ayın yüzde 14'lük oranına göre gerileme var.

İşsiz sayısı da eylül ayında 4 milyon 566 bin olarak açıklandı. İşsiz sayısında da geçen yıla göre artış olmakla birlikte ağustostaki 4 milyon 650 binlik sayıya göre düşüş kaydedildi.

Alışık olunan bir durum değil

İşsiz sayısının ve işsizlik oranının ağustostan eylüle geçişte azalma göstermesi pek alışık olunan bir durum değil. Önceki beş yıla bakıyoruz; ağustostan eylüle geçişte işsizlik oranı en iyi durumda sabit kalmış, bir gerileme yok. Bu yıl ise tam tersine, bir gerileme söz konusu.

Peki bu yıl ne oldu da işsiz sayısı azaldı ve işsizlik oranı geriledi?

Girişte sözünü ettiğimiz SPM’nin raporuna dönmekte yarar var.

SPM bünyesinde araştırmacı Pınar Kaynak tarafından yapılan çalışmada eylül ayı işsizlik oranının yüzde 13.8 olarak tahmin edildiğini ve bu tahminle tam isabet kaydedildiğini belirtmiştik. Peki SPM bu tahmine hangi verileri dikkate alarak ulaştı, buna göz atalım:

“2019 yılının ikinci çeyreğinde gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 1 oranında küçülmüştür. Bir yandan eylül döneminde ihracat ağustos dönemine göre yüzde 15, yatırım malları ithalatı yüzde 19, ham madde ithalatı ise yüzde 8 oranında artış göstermiştir. Diğer yandan da mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretim endeksi bir önceki döneme göre 3.6 puan artmıştır. Bu göstergeler beraber ele alındığında eylül dönemi işsizlik oranının bir önceki döneme göre 0.2 puan azalarak yüzde 13.8’e ineceği tahmin edilmektedir.”

Devamı gelir mi?

İşsizliğin azalıyor olması elbette iyi de önemli olan bunun devamının gelip gelmeyeceği. Eylül verisine temel oluşturan ağustos, eylül ve ekim aylarındaki tablo öyle çok çok iyi bir duruma işaret etmiyordu ama önceki dönemler öylesine olumsuzdu ki biraz normalleşme bile hemen sayılara yansıdı.

Peki bu iyileşme sürecek ve işsizlik azalmaya devam edecek mi, dedik ya önemli olan bu.

Şimdiden bir yargıda bulunmak pek kolay sayılmaz. Ancak temel sorunlarını çözdüğümüzü de kimse söyleyemez.

Ekonomi ağacı susuz kalmış ve kurumaya yüz tutmuş; ama mevsim yağışları sayesinde ağacın sağından solundan küçük küçük fidanlar boy göstermiş ve işte o fidanlar işsizliğin bir süreliğine de olsa gerilemesi gibi bir sonuç vermiş. Ama dikkat; ağaç hala susuz!

Fabrika yapan fabrika!

Rahmetli Necmettin Erbakan’ın bir zamanlar dudak bükülen bir sloganı vardı:

Fabrika yapan fabrika yapmak!

Aynı siyasi kökten gelen bir siyasi oluşumun bu sloganın böylesine uzağına düştüğü, hatta bu sloganın 180 derece zıttı sayılabilecek bir ekonomi politikası uyguladığı bir süreçte biz işsizliği orta ve hele hele uzun vadede nasıl azaltacağız?

Dolayısıyla eylül ayındaki veriler bir süreliğine elbette herkesi mutlu edecek etmeye ama gelecek adına ne yazık ki pek de umut verici olamayacak.