İşsizlikte yüzde 13.6 yanıltmasın bu korona vurmamış oran

Şubat ayında yüzde 13.6 olan işsizlik oranı, içinde bulunduğumuz korona koşullarını yansıtmıyor. Bu oran, ocak-şubat-mart aylarının ortalamasını gösteriyor ve korona etkisi çok az.

Aslında koronadan dolayı işsiz kalanlar istatistiklere çok ama çok az yansıyacak. Çünkü kısa çalışma ödeneğinden yararlananlar ve ücretsiz izne çıkarılanlar doğal olarak işsiz sayılmıyor. Çalışmaktayken sokağa çıkma yasağı yüzünden bir anlamda işsiz kalanlar da işsiz sınıfına girmiyor.

Şubat ayının işsizlik oranı yüzde 13.6 olarak açıklandı. Bu, hem ocak ayına göre, hem de geçen yılın şubatına göre daha düşük bir oran. İşsizlik geçen yıl şubatta yüzde 14.7, bu yıl ocakta ise yüzde 13.8 düzeyinde gerçekleşmişti.

“Korona yüzünden binlerce insan işsiz kaldı, nasıl oluyor da işsizlik geriliyor” diye düşünenler olacaktır. Dikkat edilirse yüzde 13.6’lık oran, henüz korona belasıyla tanışmadığımız ya da çok az tanıştığımız dönemi kapsıyor.

İşsizlik oranları üç aylık dönemin ortalaması ve ortada kalan ayın verisi olarak açıklanıyor. Dolayısıyla TÜİK’in dün açıkladığı yüzde 13.6'lık oran, ocak-şubat-mart aylarının ortalamasını gösteriyor. Yani bu oranda mart ayının ortasında kendini gösteren, çalışma yaşamına ise martın sonuna doğru etki eden koronanın etkisi çok az.

İşgücü piyasalarında korona yüzünden mart ayının ortasından itibaren bir etki doğduğunu varsaysak bile bu süre üç aylık dönemde altıda bir ağırlığa sahip.

Dolayısıyla şubat ayının yüzde 13.6’lık işsizlik oranında korona etkisi neredeyse yok sayılır.

İşgücü istatistiklerinin hesaplanma yönteminden dolayı mart verisi açıklandığında da gerçek durumu görme şansımız olmayacak. Bir ay sonra mart verisi açıklanacak; ama bu veri şubat-mart-nisan ortalamasını gösterecek. Yani üç ayın yarısı korona etkisinin henüz hissedilmediği dönem olacak.

Mart-nisan-mayıs ortalamasını gösteren nisan verisi açıklandığında korona etkisini büyük ölçüde görebilir hale geleceğiz.

Gerçek işsizlik hiç görülemeyecek

Korona belasının işsizliğe olan etkisini tam olarak hiçbir zaman göremeyeceğiz. Bunun birkaç nedeni var.

Birincisi; biz işsizliği nokta tarih vererek ölçmüyoruz; zaten o şekilde ölçüm de yapılamaz. Yöntem, biraz önce de izah ettik; üç ayın ortalamasını alma şeklinde. Örneğin ABD'deki gibi işsizlik maaşı başvuruları benzeri bir uygulamamız yok ki bu başvurulardan yola çıkarak işsiz sayısını belli bir tarih itibarıyla görme şansımız olsun.

İkincisi; korona yüzünden milyonlarca insan işsiz kaldı ama bunların çoğu işsiz sayılmıyor.

Örneğin çalışmaktayken sokağa çıkmaları yasaklandığı için bir anlamda işini kaybedenlerin sayısı yaklaşık 1.4 milyon. Şimdi 18 yaş altında ve 65 yaş üstünde olan bu kişiler işsiz mi, işsiz; peki bu kişiler iş arayanlar arasında görünüyor mu; hayır. Çünkü bu insanların işi var, niye iş arasınlar ki... Ama sokağa çıkamadıkları için çalışmıyorlar. Sahi bu insanları hangi kategoride ele alacağız.

Üçüncüsü; kendi hesabına çalışmaktayken işyerleri 11 Mayıs'a (düne) kadar kapalı olduğu için işsiz kalan berber ve kuaförler ve buralarda istihdam edilenler... Bu işyerlerinin sahipleri çalışıyor muydu, hayır. Ama bu kişiler de iş aramadıkları için işsiz sayılmıyordu.

Hala kapalı olan ve açılmayı bekleyen lokanta, kafeterya, kahvehane gibi işyerlerinin sahipleri de aynı durumda.

İşsiz ama işsiz sayılmayanlar

İşyerlerinin durumundan dolayı kısa çalışma ödeneğinden yararlananların en azından bir kısmı bir anlamda işsiz ama bu kişiler işsiz sayılmıyor.

İşten çıkarmanın yasaklanması uygulaması çerçevesinde işine son verilemeyen ve ücretsiz izne çıkarılanlar da haliyle işsiz sayılmıyor.

Bu durumdakilerin sayısını tam olarak bilmiyoruz. Ancak kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaları için adlarına başvuru yapılanların sayısı 3 milyonu aştı. Ücretsiz olarak izne çıkarılan kaç kişi var, o ise belli değil. Dolayısıyla bu iki kategoride yer alanların toplam sayısı bilinmiyor.

Şubat itibarıyla resmi işsiz sayısı 4.2 milyon.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaları için başvurulanların sayısı 3 milyon.

Yaşları yüzünden sokağa çıkamadıkları için çalışamayanların sayısı 1.4 milyon.

Ücretsiz izne çıkarılan ve çıkarılacak olan, pratikte işsiz olanların sayısı bilinmiyor.

Bir hesaba göre toplam işsiz sayısı fiilen 10 milyona yaklaşıyor.

Şubat verilerine göre işgücü 31 milyon. Yani 31 milyon kişinin 10 milyonu, bir başka ifadeyle neredeyse üçte biri işsiz.

Ama dedik ya, biz bu oranı resmi verilerde hiçbir zaman göremeyeceğiz.