İsraf ettiğimiz gıdanın farkında değiliz!

COVID-19’un gündeme getirdiği en önemli sorunlardan biri, gıda güvenliği oldu. Bugün gıda güvenliği kadar önemli bir sorun daha var hayatımızda. O da gıda israfı.

Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı tarafından hazırlanan 2021 BM Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na göre, dünya genelinde her yıl toplam 931 milyon ton gıda israf ediliyor. Bu, küresel çapta perakende satış noktaları, evler ve restoranlarda tüketime hazır gıdanın yüzde 17'sinin doğrudan çöpe gitmesi anlamına geliyor.

İsrafın yüzde 61'i evlerde yapılıyor. Dünya genelinde israf edilen gıdanın toplamı, 40 tonluk 23 milyon kamyon dolusu yiyeceğe karşılık geliyor. Uzmanlara göre, bu kadar kamyonun uzunluğu dünyanın çevresinin yedi katına denk geliyor.

Türkiye’de de durum farklı değil. Türkiye’de her yıl 11,3 milyon tondan fazla gıda israf ediliyor. Her yıl kişi başına evlerde 93 kg, restoranlarda 28 kg ve satış noktalarında 16 kg yiyecek çöpe atılıyor.

Türkiye, dünya genelinde en fazla gıdanın israf edildiği ülkeler arasında yer alıyor. Raporda en fazla gıda israfının gerçekleştiği ilk 10 ülke şöyle sıralanıyor: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Meksika, Türkiye, Etiyopya, Mısır, Nijerya, Filipinler, Endonezya ve Vietnam.

Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof Dr. Aziz Akgül’ün 2019 yılında yaptığı açıklamaya göre , “Türkiye’de 1 yılda israf edilen gıda miktarı 26 milyon ton. Bunun karşılığı ise 214 milyar lira.”

Peki, ülkemizde insanlar gıda israfı hakkında ne düşünüyor? NG Araştırma 22 Mart – 1 Nisan 2021 tarihleri arasında, Türkiye genelinde, 15 yaş üzeri, 2 bin 178 kişinin katılımı ile online araştırma platformu benderimki.com üzerinden bir kamuoyu araştırması gerçekleştirmiş. Araştırmada öne çıkan sonuçlar şöyle:

Her 5 kişiden 4’ü evdeki yiyecek bitmeden alışverişe çıkıyor

Katılıcıların yüzde 81’i Türkiye’de israf olduğunu düşünüyor. Yüzde 27’si ise kendi evinde gıda israfı olduğunu ifade ediyor. Bu sonuç insanların gıda israfı konusunda genel olarak başkalarını sorumlu tuttuğunu gösteriyor.

Araştırmada gıda alışveriş alışkanlıkları da inceleniyor. Gıda israfının yüksek olmasında alışveriş tutumumuz da rol oynuyor olabilir mi? Ya da, günlük yaşantımızda evdeki yiyeceklerin hepsini tüketmeyi bekliyor muyuz yoksa bitmeden tekrar alışverişe çıkıyor muyuz? Evindeki yiyecekleri bitirmeden nadiren veya hiçbir zaman alışverişe çıkmayanlar yalnızca her 5 kişiden 1'i. Geriye kalan her 5 kişiden 4'ü ise evindeki yiyecekleri bitirmeye pek de dikkat etmiyor. Araştırma sonuçlarına göre, insanların yaklaşık yarısı gıda alışverişlerinde ihtiyacından fazla aldığını belirtiyor. Evdeki yiyeceklerin bitmesini beklemeden alışverişe çıkıp ayrıca fazladan da yiyecek almak belki yaşam konforu açısından faydalı olabilir. Ama çevresel ekosisteme, ekonomiye ve diğer insanlara verdiğimiz zararı düşündüğümüzde ortaya çıkan tablo tekrar tekrar bu davranışlarımızı sorgulamamız gerektiğini gösteriyor.

Yiyebileceğimizden fazla yemeği tabağımıza almak, israfı arttıran unsurlardan bir diğeri.

Araştırmaya katılan her 5 kişiden 1’inin tabağında yemek bıraktığını dile getiriyor.

Bugünden sonra?

Çalışma sonrasında, katılımcılarla BM raporundaki bilgiler paylaşılmış. Bu bilgilendirmeden sonra katılımcıların yüzde 56’sı artık israf etmeyeceğini söylemiş. Yüzde 40’ı ise zaten israf etmediğini ve bundan sonra da etmeyeceğini belirtmiş. Araştırmanın dikkat çektiği gibi, israf etmiyorum diyenlerin oranı bu kadar yüksekken, israf edilen yiyeceğin bu kadar fazla olması oldukça düşündürücü. Belki de gerçekten israf ettiğimizin farkında değiliz…

Gıda israfı bir ülke olsaydı, en fazla CO2 yaratan 3. ülke olurdu

BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri gıda israfının 2030’a kadar yarı yarıya azaltılmasını öngörüyor. Verilere göre, küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 8-10'u, israf edilen gıdalardan kaynaklanıyor. Yani gıda israfını bir ülke gibi düşünürsek, gıda israfı atmosfere en fazla sera gazı salan üçüncü ülke konumunda.