İşbirliği yapan gelecek ekonomi topluluklarıkj

Dünya büyük bir dönüşüm ihtiyacı içindeyken kimileri bizi geçmişin korumacı ve ulusal çıkarlar söylemlerine geri götürmeye çalışıyor. Eskilerin ve günümüzün bizi getirdiği nokta aşikâr. Büyük bir toplumsal eşitsizlik krizi içindeyiz, enflasyon bu eşitsizliği artırıyor ve tabandaki en yoksullar en büyük zorluğu çekiyor. Bir yandan da iklim değişiyor, tarım işçileri kadar ürünler de güneşin altında kavruluyor, susuzluktan sararıyor veya sellere kapılıp gidiyor. Biyolojik çeşitlilik krizinin sonuçlarını ise yine bu köşede, “Cılız Ekonomi” yazısında ele almıştım. Dönüşüm ihtiyacı içindeyiz ama çoğumuza sanki bu sistem değişmezmiş gibi geliyor. Bu düşünce kafamdan geçince hemen ekofeminist, antropolog ve kurgu bilim yazarı Ursula K. L’Guin’in şu sözleri aklıma gelir; “Kapitalizm içinde yaşıyoruz. Onun gücü kaçınılmaz görünüyor. Bir zamanlar kralların ilahi hakları da öyle görünüyordu. Herhangi bir “insan gücü”- ne karşı konulabilir ve insanlar tarafından değiştirilebilir.”

Peki nasıl karşı koyacağız ve bu ekonomik dönüşümü nasıl gerçekleştireceğiz? Steve Waddell, bu konuda uzmanlaşmış, uzun yıllar araştırmış ve kafa patlatmış bir düşünür ve aktivist. Steve Waddell ve eş kurucusu olduğu örgüt “Bounce Beyond” bu konuları yıllardır araştırıyor ve çalışıyor. Onların işi sistem dönüşümü. Bounce Beyond’a göre dünyanın ihtiyaç duyduğu bu sistemsel değişimin üç aracı var: Kademeli değişim, Reform ve Dönüşüm. Bounce Beyond her üç aracı da akıllıca kullanarak, gelecek ekonomilerini kurmak için çalışıyor. Ve bunun için ekonomik sistemleri kökten dönüştürmeyi amaçlayan küresel ağlar örüntülüyor. Gerçek dönüşüm, ancak büyük ve radikal işbirlikleriyle mümkün olacak. Bu nedenle “İşbirliği Yapan Gelecek Ekonomi Toplulukları” (CoNECT’ler) kurarak hareket ediyorlar. Böylece, gelecekteki ekonomileri yaratmak isteyen topluluklar buluşuyor, güçleniyor ve birlikte sistemsel dönüşümü hızlandırıyorlar.

Bunu şu ana kadar iki ana yoldan yapıyorlar. Birincisi, yer temelli dönüşümler, örneğin “Costa Rica Regenerativa.” Tam 25 yıldır Costa Rica’da kök salmış, onarıcı diğer adıyla canlandırıcı girişimcilik, sürdürülebilir tarım, gıda güvenliği, bütüncül hayvancılık ve canlandırıcı gayrimenkul gibi alanlarda yerel çözümler üreten bir topluluk. Temel amaçları doğayı tahrip eden değil, doğayı onaran bir ekonomi inşa etmek. Doğanın bir parçası olarak ekonomiyi yeniden tasarlayarak ekolojik uyumunu sağlamak. Bunun için şu ana kadar 175 aile bahçesi ve 4 topluluk bahçesi kurmuşlar. Topluluğun bütün gıda ihtiyacını karşıladıktan sonra fazla ürünleri satıp topluluk bütçesi oluşturmuşlar. Bu işten 800’den fazla insan ve 79 böcek türü fayda görmüş, toprak dönüm başına 100 ton organik madde kazanmış. Öte yandan Costa Rica Regenerativa yerel yönetimlerle çalışmış. Guanacaste’nin 11 belediyesi, bölgesel kalkınma stratejilerine aktif olarak katılmış, böylece çiftçiler canlandırıcı yerel biyo-girdi üretimine başlamış, Hojancha ilçesi arılarını korumaya almış, artan refah ve reformlarla vergilerde %30’luk bir artış sağlamış. İkincisi, konuya dayalı dönüşümler. Yani coğrafyadan bağımsız, tüm dünyadan insanları bir araya getiren dijital topluluklar. Mesela “Seafood2030” topluluğunun amacı küresel deniz ürünleri sektörünü dönüştürmek. Denizden gelen her ürün, hem doğaya zarar vermesin hem de ekmeğini denizden sağlayan insanlara adil olsun diye çalışan küresel bir işbirliği ağı. Bu topluluk 2030 yılına kadar doğa ve insan dostu bir deniz ürünleri sektörü yaratmayı hedefl iyor. Bu amaçla toplantılar, raporlar ve politika belgeleri hazırlayıp sektör aktörlerine yol gösteriyorlar.

Türkiye’deki belediyelerin ve deniz ürünleri sektörünün bu açıdan Bounce Beyond’dan öğrenebileceği çok şey var, bu örneklerden yararlanmanın yollarını bulmalıyız. Ancak, asıl mesele bu tip hareketlerin birbirine bağlanarak, ortak hareketle makro anlamda bir dönüşüme yol açması. Bounce Beyond ve Steve Waddell “Next Economies Summit 2025” de Kadir Has Üniversitesinde bizlerle olacak ve onlarla birlikte “İşbirliği Yapan Gelecek Ekonomi Toplulukları”nı (CoNECT) ne şekilde kuracağımızın yollarını keşfedeceğiz. Dönüşüm mümkün ve elbette bunun da bir yöntemi var. Birlikte işbirliği yapan gelecek ekonomi toplulukları kurabiliriz.