İş dünyası hem sahipsiz hem de pusulasız…
Birkaç gün önceki DÜNYA Gazetemizin haberinde, TÜRKONFED ve SAM araştırma grubunun 41 ilde yaptığı Anadolu’nun Nabzı Anketinin sonuçları vardı. İmalat ve tarım dahil çeşitli sektörlerden 328 temsilcinin görüşleri yer alıyordu.
Bu haberi görünce bir süreden beri ele almayı düşündüğüm iş dünyasının sahipsizliğini veya sorunlarını yazmanın zamanı gelmişti.
Anketin sonuçları:
DÜNYA’da yer alan anketin sonuçlarını hatırlayalım. Çünkü ankette çok önemli mesajlar veya uyarılar var.
- Ankete katılanların yaklaşık yarısı karlılığın azalacağını bekliyor,
- 2021 yılının tamamında her beş firmadan birisi ve son çeyreğinde ise her dört firmadan birisi küçüldüğünü belirtiyor,
- Türkiye ekonomisinin öncelikli olarak çözülmesi gereken konuların başında yüzde 65 ile enflasyon geliyor,
- Bunu yaklaşık yüzde 62 ile döviz kurunda oynaklık izliyor,
- Arkasından girdi maliyetlerindeki artış, faiz düzeyi, Türk Lirası’nın değer kaybı, vergi ile ilgili sorunlar sıralanıyor,
- Firma karlılığına yönelik önlemlerin ilk sırasında yaklaşık yüzde 60 ile maliyet azaltma geliyor,
- Müşteri seçiciliği bunu takip ediyor,
- Çok ilginç ve sağlıklı bir gelişme olarak üçüncü sırada dijitalleşme ve yapay zeka alıyor,
- Ancak yeni yatırım ve Ar-Ge konusu hiçbir şekilde öne çıkmıyor,
- Bu arada ankete katılanların yüzde 17’sinin küçülmeyi önermesi dikkat çekiyor,
- Piyasanın en önemli üç sorununda ilk sırayı yüzde 75 ile üçüncü çeyrekte döviz kurundaki oynaklık alıyor,
- 2021 yılının tüm çeyreklerinde yaklaşık üçte iki oranla hammadde fiyatlarında ki artış ikinci sıraya yerleşiyor,
- 2021 yılının son üç çeyreğinde yüzde 40 oranıyla tedarik sürelerinin uzaması geliyor,
- Her şeye rağmen iletmelerin yarısı 2022 yılında yeni ve tevsi yatırımı düşünüyor,
- Asgari ücret uygulamasının istihdama olumsuz etkisini düşünenlerin oranı yüzde 47’yi buluyor,
- Bankacılık sektörüyle yaşanan sorunların başında yüzde 63 ile kredi faizlerinin yüksekliği ve yüzde 13 ile teminat sorunu geliyor,
- Çok ilginç bir sonuç olarak işletme sahiplerinin yüzde 54’ü kişisel yatırımlarını dövizde ve yüzde 35’i de altında değerlendirmeyi düşündüğünü belirtiyor,
- Firmaların yüzde 77’si 2022 yılı için kur tahmini yapamadığını söylüyor.
Yukarıda sıralanan tespitler çok önemli, gerçekten anlamlı ve önemli mesajlar içeriyor.
Şimdi de iş dünyasının sahipsizliğinin örneklerini sıralayalım.
İş dünyasının sahipsizlik örnekleri:
- En başta şunu söyleyelim ki iş dünyasının sesi olması ve dertlerine çözümler araması gereken odalar, birlikler, sendikalar ve benzeri sivil toplum kuruluşları yok. Açıkçası etkinsizler ve zaten güçleri de yok.
- İş dünyasının kaynak sorunu ortada. İş dünyası hem finansmana erişim zorluğu var ve hem de finans maliyetleri çok yüksek. Yüzde 7-9 bandında dolar faizi ve yüzde 25-30 bandında Türk Lirası faizi çok ciddi bir yük.
- İstihdam başta olmak üzere enerji ve girdi maliyetleri ortada. Sadece asgari ücretten kaynaklı net yük (vergi istisnası nedeniyle) yüzde 30 civarında. Enerji maliyetleri yetmiyormuş gibi şimdi de kesintiler gündemde.
- Bir yandan da enflasyon nedeniyle artan fiyatlara bağlı olarak daralan talep söz konusu. Yani satışlarda daralma.
- Bu arada vergi ile ilgili sürprizler bitecek gibi değil.
- Diğer merkezi ve yerel yönetim kaynaklı bürokratik sorunlar.
Sözün özü; iş dünyasının gerçek sahibi ve pusulası olsa kimse önünü alacak gibi değil. Çünkü iş dünyamızın olağanüstü dinamizmi, becerileri, cesareti var.