İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Bulunan İşlemlerde Aftan Yararlanma

2 Şubat 2023 tarihli Nasıl Bir Ekonomi Gazetesinde yayımlanan “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması, Matrah-Vergi Artırımı ve Stok, Kasa, Ortaktan Alacak Affı “ başlıklı yazımızda açıklanan Kanun Teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisinde bazı değişiklik ve ilave düzenlemelerle kabul edilmiş ve “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7440 sayılı Kanun” 12 Mart 2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.

7440 Sayılı Kanunun 4. maddesinde yapılan düzenlemelerle “İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Olan İşlemler”le ilgili olarak da aftan yararlanmaya imkan tanınmıştır.

7440 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, matrah ve vergi artırımı kapsamına giren 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yıllarındaki dönemler için başlatılmış ve henüz sonuçlandırılmamış incelemelerin veya takdir işlemlerinin bulunması, artırıma engel değildir.

Öte yandan, matrah ve vergi artırımında bulunulması, Kanunun yayımlandığı 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmeyecektir. Vergi İncelemesine başlanılan tarih Vergi Usul Kanunun 140 ıncı maddesine göre tayin olunacaktır.

Matrah ve Vergi Artırımında Bulunulması Halinde Yapılacaklar:

7440 sayılı Kanuna göre matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulunulan yıllar ve vergi türleri ile ilgili olarak, Kanunun yayımlandığı 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin, 21/03/2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar sonuçlandırılması şarttır. Vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin 21/03/2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar tamamlanamaması hâlinde mükelleflerin, başvuru süresinin sonuna kadar (31 Mayıs 2023) matrah ve vergi artırımında bulunmuş olmaları şartıyla, 21/032023 tarihinden sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden raporlar ve kararlar üzerine tarhiyat yapılmayacağından, vergi incelemesi ve takdir işlemlerine devam edilmeyecektir.

12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış söz konusu vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin 21/03/2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar sonuçlandırılması (ki; bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmaz) ve tarhiyata konu matrah veya vergi farkı tespit edilmesi hâlinde; mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah ve vergi artırımında bulunmuş ise, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah veya vergi farkı ile mükelleflerin artırdıkları matrahlar birlikte değerlendirilecek ve bu değerlendirme sonucu;

- mükellefin ilgili yıllarda artırılan matrah veya vergi tutarlarının, vergi incelemeleri veya takdir komisyonu kararlarına göre o yıl için belirlenen matrah veya vergi farkından fazla veya bu tutar kadar olması durumunda mükellef hakkında ayrıca vergi incelemeleri ve takdir komisyonu kararlarına göre vergi tarhiyatı yapılmayacak ve ceza uygulanmayacaktır,

- mükellefin ilgili yıl için artırdığı matrah veya vergi tutarının vergi incelemeleri ve takdir sonucu belirlenen tarhiyata konu matrah veya vergi farkından az olması halinde ise; aradaki fark tutar kadar matrah veya vergi farkı üzerinden mükellef hakkında gerekli vergi tarhiyatı yapılacak ve ceza uygulanacaktır. Ancak mükellef, bu fark tutar üzerinden tarh edilen vergiler ile uygulanan gecikme faizi ve cezalar için Kanunun 4 üncü maddesi hükmünden yararlanarak ödemede bulunabilecektir.

Anılan 4 üncü madde hükmüne göre;

- tarh edilen vergilerin %50’si ile
- bu tutara gecikme faizi yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile 12 Mart 2023 tarihinden sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının,
- vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin;
ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla af düzenlemesinden yararlanılabilecektir. Taksitle ödemede, borç tutarına 1,09 katsayı uygulanmaktadır. Ancak istenirse, ilk taksit süresinde peşin ödeme yapılabilir. Peşin ödeme halinde katsayı uygulanmaz ve fer’i alacaklar (gecikme faizi) yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizinin %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.

31 Mayıs 2023 tarihine kadar tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükellefler, 31 Mayıs 2023 tarihine kadar; tebliğ tarihinden itibaren 31 Mayıs 2023 tarihine kadar kalan başvuru süresi otuz günden az kalmış ise otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve ilk taksiti 30/6/2023 (bu tarihin resmi tatile rastlaması nedeniyle 3/7/2023) tarihine kadar (bu tarih dâhil) ödemeleri halinde 12 taksitte veya aynı tarihe kadar peşin ödeme yapmaları halinde madde hükmünden yararlanabileceklerdir.

Matrah ve Vergi Artırımında Bulunulmamış Olması Halinde Yapılacaklar:

7440 sayılı Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine devam olunacaktır.

Mükellefler matrah ve vergi artırımında bulunmasalar bile, Kanunun yayımlandığı 12 Mart 2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemleri daha sonra sonuçlandığında tarh edilecek vergiler ve cezalar için de anılan Kanunun 4. Maddesi hükmünden yararlanabileceklerdir.

Bu durumda, anılan 4 üncü madde hükmüne göre;

- tarh edilen vergilerin %50’si ile
- bu tutara gecikme faizi yerine 12 Mart 2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile bu tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin tamamının,
- vergi aslına bağlı olmayan cezalarda cezanın %25’inin;
ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere aylık dönemler hâlinde on iki eşit taksitte ödenmesi şartıyla af düzenlemesinden yararlanılabilecektir. Taksitle ödemede, borç tutarına 1,09 katsayı uygulanmaktadır. Ancak istenirse, ilk taksit süresinde peşin ödeme yapılabilir. Peşin ödeme halinde katsayı uygulanmaz ve fer’i alacaklar (gecikme faizi) yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile birlikte hesaplanan gecikme faizinin %90’ının tahsilinden vazgeçilecektir.

31 Mayıs 2023 tarihine kadar tebliğ edilen ihbarnameler için bu madde hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin, tebliğ tarihinden itibaren 31 Mayıs 2023 tarihine kadar; tebliğ tarihinden itibaren 31 Mayıs 2023 tarihine kadar kalan başvuru süresi otuz günden az kalmış ise tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde başvuruda bulunmaları ve ödemeleri yukarıda açıklanan şekilde yapmaları halinde madde hükmünden yararlanabilmeleri mümkün olacaktır. Keza, ilk taksit süresinde, yukarıda açıklanan çerçevede, peşin ödeme de yapılabilir.

Öte yandan, Vergi Usul Kanununun tarhiyat öncesi uzlaşma hükümlerine göre uzlaşma talebinde bulunulmuş, ancak uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış olmakla birlikte vergi ve ceza ihbarnameleri mükellefe tebliğ edilmemiş alacaklar için de anılan madde hükmü uygulanacaktır.

Anılan madde hükümlerinden yararlanılabilmesi için madde kapsamında ödeme başvurusunda bulunulan alacağa ilişkin dava açılmaması da şarttır.

7440 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin yukarıda açıklanan hükümlerinden yararlanmak isteyen mükelleflerin, bu işlemlerin tamamlanmasından sonra tarh edilen vergi ve kesilen cezalara ilişkin, konuyla ilgili olarak 25 Mart 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 1 Nolu Tebliğin 18 nolu ekinde yer alan dilekçe (Ek:4/A) ile başvurmaları gerekmektedir.