İl il sanayide 2019 yılı hasar raporu
Bir önceki yazımızda Türkiye İstatistik Kurumu’nun bölgesel gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) verilerine göre illerin 2019 yılı büyüme performanslarını ele almıştık. Ortaya çıkan en çarpıcı sonuç, 2019 yılında ekonomisi küçülen iller arasında sanayi ve istihdam açısından önde gelen illerin yer almasıydı.
Şimdi de illerin sektörel büyüme performanslarına, ekonominin lokomotifi olan imalat sanayiine odaklanarak daha yakından bakacağız:
►2019 yılında 81 ilin yarıdan fazlasında imalat sanayii küçüldü. İmalat sanayiinin küçüldüğü 44 ilde 2019’da 37 milyon kişi ile nüfusun yüzde 44.57’si yaşıyordu.
►Toplam sanayide küçülmenin yaşandığı il sayısı 29 oldu. İmalat sanayiine göre küçülme yaşanan il sayısının daha az olması, enerji ve madencilikte imalat sanayiine göre daha iyi bir performans olması. Ancak enerji ve madencilik de daha çok büyük grupların elinde olduğu için yerel ekonomiye aynı ölçüde katkı yapmıyorlar.
►İmalat sanayiinin küçüldüğü iller arasında Karabük, Zonguldak, Hatay, Osmaniye gibi demir-çelik üretiminin öne çıktığı iller olması dikkat çekiyor. Bunda özellikle inşaat sektöründeki sert daralmanın etkili olduğu anlaşılıyor. İnşaat malzemeleri üretiminin önemli illeri arasında yer alan Çanakkale’nin de küçülmede başı çeken iller arasında yer alması da bu yüzden.
►İmalat sanayii küçülmesinde ön sıralara çıkan iller arasında, sanayi üretiminde en büyük paya sahip illerin de yer alması sorunun önemini daha da artırıyor. Otomotivden, petro-kimyaya güçlü bir sanayi merkezi olan Kocaeli’de imalat sanayii yüzde 11.7 küçülmüş. Türkiye’nin iki önemli ihracat kalemi olan otomotiv ve tekstil üretiminde önemli bir merkez olan Bursa da imalat sanayii küçülen iller arasında. Bursa-Kocaeli sanayi hattının ortasındaki Yalova’da da imalat sanayii küçülmüş.
►Ege ’nin en önemli sanayi üsleri olan İzmir, Manisa, Denizli ve Aydın da imalat sanayiinin küçüldüğü iller arasında yer alıyor. Güney’de Adana, Mersin, Burdur; Doğu ve Güneydoğu’da Mardin, Diyarbakır, Batman, Erzurum, Sivas, Elazığ, Erzincan; iç bölgelerde Konya, Kayseri, Aksaray, Nevşehir, Kırıkkale, Kütahya; Karadeniz’de Samsun bunlara örnek olarak sayılabilir.
►İnşaat en yaygın küçülme yaşanan sektör oldu. 70 milyon ile nüfusun yüzde 84’ünün yaşadığı 66 ilde inşaat sektörü küçüldü.
►Ticaret, konaklama ve lokantacılığı kapsayan ana hizmetler sektörünün küçüldüğü il sayısı 34. Bu illerde 20.7 milyon kişi ile nüfusun yüzde 24.9’u yaşıyor. Mesleki, idari ve destek hizmetleri sektörünün küçüldüğü il sayası 64 ile inşaat sektöründen sonra ikinci sırada yer alıyor. Bu illerde 49 milyon kişi ile nüfusun yüzde 59’u yaşıyor.
►Tarımda küçülme yaşanan il sayısı ise 20 oldu. Bu illerde 14.8 milyon ile nüfusun yüzde 17.8’i yaşıyor.
►Kamu yönetimi, eğitim ve sağlık tüm illerde büyüme kaydetti. Sanayi ve hizmetlerde radikal ölçüde ekonomik küçülme yaşayan bazı Doğu ve Güneydoğu illerinin toplamda büyümüş gözükmesinde bu sektör belirleyici oldu.