İki erişkin gibi tartışmak veya saçmalamak

Dönem dönem ABD’de aslında adına siyasi bir drama diyebileceğimiz borç limiti konusu gündeme gelir. O sırada muhalefette olan taraf hükümeti sınırsız harcama yapmakla suçlar ve buna bir son verilmesi gerektiğini savunur. Karşı taraf ise devlet olmanın yükümlülüklerini hatırlatarak muhalefetin iktidarda olduğu dönemde aynı şekilde davrandığını hatırlatır. Bu sırada kapalı kapalılar arkasında her iki taraf da bazı ödünler verir/alır ve borç limiti artırılır. Ardından konu nadasa yatırılır ve borç yeni tavana ulaştığında her şey yeniden başlar.

İşte bu noktada yani artık tartışma iyice sıkıntılı ve anlamsız hale geldiğinde madem iki erişkin gibi tartışamıyoruz o zaman biz de parlak fikirlerle gelelim diyen kişiler borç tavanı sorununu aşacak alışılmışın dışında fikirlerle ortaya çıkar.

Bunların başında da 1 trilyon dolarlık platin para geliyor. Neden altın veya gümüş değil de platin? Platin zira yasaya göre altın/gümüş/ nikel/bakır veya kağıt banknotlarda yasal kupür sınırı söz konusu olurken platinde böyle bir sınır yok.

Yani isterseniz 1 milyar isterseniz 1 trilyon dolar nominal değere sahip bir metal para basabilirsiniz. Yasadaki bu açığın gerçek nedeni nedir derseniz koleksiyonerler düşünülerek yazılmış bir madde. Ama finans piyasası bazen zeki, bazen çok kurnazdır. Bu durumda Hazine Bakanı Yellen 1 trilyon dolar nominal değerinde bir platin metal parayı bastıktan sonra Fed’e teslim ederek karşılığını Hazine hesabına geçmesini isteyebilir.

Ortada bir ihraç veya borçlanma yani yeni bir yükümlülük olmadığı için borç tavanı aşılmış sayılmaz ancak Hazine istediği fonlamayı elde eder. Fed karşı koyabilir mi? Hayır. Talimat bakandan geldiği için değil “legal tender” yani yasal ödeme aracı kabul edilen bir varlığı almamazlık yapamayacağı için.

Sorun ne? Hazine para politikası konusunda Fed’i bypass ederek para basmaya zorlamış olur yani sahip olmadığı bir yetkiyi alır. Neticesinde de enflasyon konusu harlanır. Özellikle de içinde bulunduğumuz dönemde bu beklentileri ve ekonominin aktörlerini tamamen farklı davranış tarzlarına yönlendirebilir.

Bu durumun önüne geçmek için önerilen Fed’in eş zamanlı olarak piyasaya 1 trilyon dolarlık ABD tahvil satması ise teoride olası olsa da pratikte başta finansal sistemin işleyişi olmak üzere ciddi bir sorun yaratabilir. ! trilyon dolarlık platin paraya paralel bir fikir de 1 dolarlık bono ihracı. Nominal miktar ufak görünse de kupon faizleri çok yüksek olacak. Kısacası her tavan döneminde sorunun muhasebe ayak oyunları ile nasıl aşılacağı yaratıcı bir şekilde tartışılıyor.

Ancak girişte de belirttiğim gibi bu fikirleri önerenlerin amaçları sadece ilginç bir fikir ortaya atmak değil. Madem siyasi çekişme ülkeyi anlamsız bir iflasa götürebilecek kadar saçma bir hal alabiliyor o halde şeytandan en az zararlısını seçmek doğru olandır mantığı söz konusu.