İhracatçı Sayılan Turizmciler Neden 5 Puanlık Vergi İndiriminden Faydalanamıyorlar?

Avukat Mehmet Göktuğ KÖKBULUT

2023 yılında ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre yüzde 10 artışla 56,7 milyona, turizm gelirleri de 2022 yıl sonuna göre yüzde 17 artışla 46,5 milyar dolardan 54,3 milyar dolara yükseldi. İhracat dışında en önemli döviz girdisini sağlaması açısından turizm sektörü büyük önem arz ediyor. Bu nedenle diğer ihracatçılar gibi turizm sektörüne yönelik mali destek ve istisnalar sağlanmak suretiyle sektörün uluslararası alanda rekabet gücü artırılmaya çalışılıyor.

İhracatçılara bir kısım destek ve avantajlar sağlanmakla birlikte kurumlar vergisi indiriminden turizm sektörü, ihracatçılar gibi faydalanamıyor.

İhracat yapan şirketler bu faaliyetlerinden dolayı kazançlarına uygulanacak olan kurumlar vergisini %5 oranında daha düşük hesaplayıp ödeyebilirken, ihracatçı kapsamında olan turizm sektörünün de bu indirimden faydalanması gerekmesine rağmen ilgili düzenlemeye sınırlama getirilmek suretiyle bu indirim turizm sektöründe uygulanamaz hale gelmiştir.

Oysa geçmiş yıllarda uygulanan ve daha sonra kaldırılan Kurumlar Vergisi Kanunu’nda ihracatı ve diğer döviz kazandırıcı faaliyetleri özendirmek üzere “Sanayi Ürünleri İhracatı İstisnası”, “Yaş Meyve, Sebze ve Su Ürünleri İhracatı İstisnası”, “Dış Navlun Hâsılatı İstisnası” ve “Turizm Müesseselerine İlişkin İstisna” gibi çeşitli istisnalar konulmuştur.

İlgili düzenlemede turizm gelirlerini artırabilmek amacıyla, turizm müesseseleri ve seyahat acentelerinin faaliyetleri sonucu döviz olarak elde ettikleri hasılatın yüzde 20'si, elde edilen dövizlerin yetkili bankalarda Türk Lirasına çevrildiğinin belgelenmesi şartıyla, kurum kazancından indirilebiliyordu. Yani geçmişte turizm sektörü diğer ihracat faaliyetleri ile aynı şekilde döviz kazandırıcı faaliyetler kapsamında turizm gelirlerine yönelik hasılatın %20’lik tutarı kadar kurum kazancından indirim konusu yapılabilmekte idi. 

Turizm Tesisleri İhracatçı Sayılmakta!

Burada ihracatçı firmaların belirlenmesi önem kazanıyor. Klasik anlamda mal ihraç eden firmaların ihracatçı kapsamında olduğu net ve açık olarak anlaşılıyor. Ancak ihracatçı olmamakla birlikte yapılan diğer düzenlemelere göre ihracatçı sayılan mükellefler için durum açık değil. Bu konuda en çok dikkat çeken sektör ise turizm olarak karşımıza çıkıyor.

Turizm tesisleri doğrudan ihracat yapmamakla birlikte adeta yerinden ihracat yapıyor ve yerli ürün girdi kullanımı en yüksek döviz kazandırıcı sektörlerin başında geliyor.

Cari açığının kapanmasında ciddi katkısı olan, her yıl ülkemize döviz girdisinde artarak katkı sağlayan turizm sektöründe faaliyet gösterenler bu kapsamda kurumlar vergisi oranında yapılan 5 puanlık indiriminden faydalanabilecek mi?

Bu konuda ilk etapta Turizm sektörünün temel kanunu sayılabilecek 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’na bakmak gerekmektedir.

İlgili Kanunun 13’üncü maddesinde “Belgeli işletmelerden Cumhurbaşkanınca her yıl belirlenen döviz miktarını sağlayanlar, ihracatçı sayılırlar.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu düzenleme ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belgeli işletmelerin Cumhurbaşkanınca belirlenecek olan döviz miktarını yıllık olarak sağlayanlar ihracatçı sayılmaktadır.

İhracatçı sayılabilecek Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli tesislerin belirlemesine ilişkin düzenleme en son 2016/8706 sayılı Karar ile yapılmış ve Resmî gazetede yayımlanmıştır.

 “Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli asli fonksiyonu konaklama olan işletmeler ile Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli deniz turizmi tesislerinin ihracatçı sayılabilmeleri için yurt dışından 750.000. (yediyüzellibin) Amerikan Doları ve üzeri döviz miktarını sağlamaları gerekir. Bakanlar Kurulunca yeni bir miktar belirlenmedikçe mevcut miktar takip eden yıllar için de geçerlidir.

(2) Vergi kanunlarında yer alan ihracata ilişkin hükümler saklıdır.

Yukarıda yer alan 2634 sayılı Kanunun 13. maddesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Belgeli işletmelerden hangilerinin ihracatçı sayılacağı hususu en son konuya ilişkin yayımlanan 2016/8706 sayılı Karar ile netleşmiştir.

Bu durumda yıllık yurt dışından 750.000 ABD Doları ve üzeri döviz miktarını sağlayan Kültür ve Turizm bakanlığından belgeli asli fonksiyonu konaklama olan işletmeler ile deniz turizm tesisleri ihracatçı sayılmaktadır.

Kararda yer alan “vergi kanunlarında yer alan ihracata ilişkin hükümler saklıdır” ifadesine de açıklama getirmek gerekmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununda kurumlar vergisi oranını belirleyen gerek 32’nci maddede gerekse diğer maddelerinde 5 puanlık kurumlar vergisi indirimini engelleyen bir düzenleme yer almamakla birlikte turizm işletmelerinin de ihracatçı sayılabileceğine ilişkin olarak vergi kanunlarında bir belirleme yapılmamaktadır.

Ancak söz konusu karara göre ihracatçı sayılan 750.000 ABD Doları ve üzeri döviz miktarını sağlayan Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli asli fonksiyonu konaklama olan işletmeler ile Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli deniz turizm tesislerinin vergi kanunlarında da ihracatçı sayılmalarının kararda saklı tutulmuş olması kurumlar vergisindeki %5’lik oran indiriminin bu işletmelerce uygulanmasını sınırladığı anlaşılmaktadır.

Yıllardan beri döviz kazandırıcı faaliyetler kapsamında değerlendirilen turizm sektörünün %5 oranında kurumlar vergisi indiriminden faydalandırılmaması ihracatçı sayılan turizm işletmeleri açısından diğer ihracatçılara göre haksızlığa neden olmaktadır. Esasında döviz girdisi sağlamayı teşvik eden bir düzenleme amacına aykırı olacak bir şekilde Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiğini düşünmekteyiz.