İçsel motivasyonumuzu yükseltebilecek ‘özerklik’ yaklaşımları…

YÜCEL UYGUN

DBA Consulting Eğitim ve Danışmanlık

[email protected]

“Kendi hayatınızın otoritesi olduğunuzda olgunlaşırsınız.”

Joseph Campbell

İş hayatında her şeye rağmen içsel motivasyonumuzu canlı tutmak, çetin patikalardaki zorlu yolculukta dikkat etmemiz gereken en önemli unsurlardan biridir. Özerkliğin ise (en basit anlamıyla kendi yasalarımızı oluşturabiliyor olmamızın) içsel motivasyonumuzu yüksek tutmak açısından önem derecesi büyüktür. İster kendi işimizi yapalım ister özel sektörde çalışalım fark etmez bazı konularda disiplinli bir şekilde özerk bir tutum sergilememiz motivasyonun yanında iş dünyasında emin adımlarla ilerlememizi de sağlar. İş yaşamında, çalışanın içsel motivasyonuna önemli ölçüde katkı sağlayacak bazı otonomik yaklaşımlar aşağıdaki gibidir:

• KENDİ YASALARIMIZI OLUŞTURMAK: Hedeflerimizi değerler üzerine inşa etmek, bazı ilkelerimizin/kurallarımızın olması ve bunlardan taviz vermemek, imaj, bireysel tutum, vb. konularda bir çizgimizin olması özerk çalışma yaklaşımları arasında gösterilebilir. Şirket değerlerine paralel olarak kişisel değerlerimizin yazılı olması, aynı zamanda iş yaşamında pusula görevi görür. Değerlerine bağlı hareket eden bir çalışan, ‘iş tatminini ve mutluluğu’ gidilen yolun üzerinde bulur, yolun sonunda değil.
• ÜSTÜN HEDEFLER BELİRLEMEK: İş yaşamında hemen hemen herkesin, iş tanımı ve şirket tarafından belirlenen hedefleri vardır. Çalışan bunları yapmakla zaten mükelleftir. Fakat çalışanın bu hedeflerin ötesinde üstün hedefler belirlemesi içsel motivasyon açısından yine çok önemli bir yaklaşımdır. Üstün hedefi olan, diğer bir deyişle büyük bir resme sahip olan bir çalışan, normal hedeflerinde bir aksama olduğunda büyük olan hedefine tutunup tekrar ayağa kalkacaktır. Kişisel hedeflerimizin belirgin olması, aynı zamanda bizi dinamik tutar ve hayata bağlar. Üstün hedeflere sahip olan bir çalışanı, yaydığı enerjiden, profesyonel yaklaşımından, beklenen standardın üzerine çıkan performansından anlamamız mümkündür.
• KİŞİSEL DİSİPLİNE/SORUMLULUĞA ÖNEM VERMEK: Hepimiz biliriz ki iz bırakan büyük işler, disiplinli ve sorumluluk duygusu yüksek insanlar tarafından ortaya çıkarılmıştır. Şirketin disiplin/sorumluluk anlayışının ötesinde tutum sergileyen bir çalışanın gelecekte daha özgür bir yaşamının olması kuvvetle muhtemeldir. İlk bakışta kısıtlayıcı, kuralcı gibi görünen disiplin, aslında çalışanların kendilerini gerçekleştirmesinde, gelecekte olmak istedikleri kişiye dönüşmelerinde çok önemli bir faktördür. Bireysel disiplinden yoksun bir iş yaşamında, çalışan, kendisini yeterince yönetemediğinden gelecekte daha tutsak bir durumun oluşmasına sebep olabilir.
• SÜREKLİ GELİŞİM YOLCULUĞUNU SÜRDÜRMEK: Yaşam boyu öğrenci olmak, sürekli yeni bir şeyler öğrenmek, hem bizi her geçen gün geliştirir hem de önemli bir motivasyon unsurudur. Yeni bir bilgi, gücümüze güç katar. Çalışan, sürekli gelişimin, eğitimin olduğu bir kurumdaysa şanslıdır ama kendisini özerk bir yaklaşımla sürekli geliştiren insan daha çok şanslıdır.
• DOĞRU OLANI YAPMAK: İş yaşamında veya sosyal hayatta belki de dikkat edilmesi gereken en önemli unsurların başında ‘sürü psikolojisi’nde hareket etmekten kaçınmak gelir. Burada kastetmiş olduğum; çoğunluğun yaptığı ama doğru olmayan, bizi hedeflerimizden uzaklaştıran davranış veya uygulamalardır. “Çoğunluğun yaptığı doğrudur” anlayışını sorgulamak ve bizi hedeflerimizden uzaklaştıracak davranış ve kurallara son vermek, özerk yaklaşım açısından yine bizlere fayda sağlayan önemli bir detay olacaktır. Örnek olarak, zamanlama, iş tanımında yer alan maddeler, iş yaşamındaki nezaket kuralları, şirketin değerleri, ilkeleri vb. konularda birçok çalışan, -doğrudan kopup- çoğunluğu takip edebiliyor. Ve göstermiş oldukları bu yaklaşım, çalışanları, uzun vadede hedeflerinden uzaklaştıran bir engele dönüşüyor. Yukarıdaki yaklaşımların oluşturulmasında, çalışanın belirli aralıklarda kimsenin müdahale edemeyeceği bir yerde ve zamanda kendisini sorgulaması gerekir. Bu sorulardan bazıları aşağıdaki gibi olabilir:
• İş yaşamında gelmek istediğim yer neresi, şu anda neredeyim?
• Şu andaki çalışma düzenim, beni hedefime ulaştıracak mı?
• Her geçen gün üstün hedeflerimle ilgili bir adım dahi olsa ileri gidebiliyor muyum?
• Neleri doğru yapıyorum?
• Nelerden vazgeçmeliyim?
• Sinsi bir şekilde yaşamıma girmiş olan ve beni hedeflerimden uzaklaştıran alışkanlıklarım hangileri, bunlardan nasıl kurtulabilirim?
• İş yaşamımdaki veya özel hayatımdaki doğru olmayan sürü psikolojisi davranışları hangileridir? Bunları nasıl bertaraf edebilirim? Vb.