Hükümetler enerji dönüşümü gerçeğini planlamakta başarısız

Hükümetler 2030 yılında ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmak için gerekenden yaklaşık yüzde 110; 2 derece ile sınırlandırmak için gerekenden ise yüzde 69 daha fazla fosil yakıt üretmeyi planlıyor.

Stockholm Çevre Enstitüsü (SEI), Climate Analytics, E3G, Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü (IISD) ve BM Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan 2023 Üretim Açığı Raporu (Production Gap Report), hükümetlerin planlanan ve öngörülen kömür, petrol ve gaz üretimini Paris Anlaşması’nın sıcaklık hedefiyle tutarlı küresel düzeylere göre değerlendiriyor.

Rapor, hükümetlerin 2030 yılında ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmak için gerekenden yaklaşık yüzde 110; 2 derece ile sınırlandırmak için gerekenden ise yüzde 69 daha fazla fosil yakıt üretmeyi planladığını ortaya koyuyor.

Bu durum; küresel kömür üretiminin 2030 yılına kadar, küresel petrol ve gaz üretiminin ise en az 2050 yılına kadar artmasına yol açacak ve zaman içinde fosil yakıt üretim açığının giderek genişlemesine neden olacak.

Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Kolombiya, Almanya, Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Kuveyt, Meksika, Nijerya, Norveç, Katar, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Güney Afrika, BAE, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ve ABD olarak sıralanan ülkelerin çoğu, fosil yakıt üretimi için önemli politika ve mali destek sağlamaya devam ediyor.

UNEP İcra Direktörü Inger Andersen, “Hükümetlerin fosil yakıt üretimini arttırma planları, net sıfır emisyona ulaşmak için gereken enerji dönüşümünü baltalıyor, ekonomik riskler yaratıyor ve insanlığın geleceğini sorgulatıyor. Ekonomileri temiz ve verimli enerjiyle güçlendirmek, enerji yoksulluğunu sona erdirmenin ve aynı zamanda emisyonları azaltmanın tek yolu. COP28’den başlayarak ülkeler, önümüzdeki türbülansı hafifl etmek ve bu gezegendeki her insana fayda sağlamak için kömür, petrol ve doğal gazın yönetilen ve adil bir şekilde aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasının arkasında birleşmeli” yorumunu yapıyor.

Birçok hükümet gazı temel bir ‘geçiş’ yakıtı olarak teşvik ediyor

Raporun başyazarı ve SEI bilim insanı Ploy Achakulwisut ise, “Birçok hükümetin gazı temel bir ‘geçiş’ yakıtı olarak teşvik ettiğini, ancak daha sonra bundan uzaklaşmak için belirgin bir planları olmadığını görüyoruz. Ancak bilim, 1,5 derece hedefini canlı tutmak için temiz enerjinin yaygınlaştırılması, tüm kaynaklardan metan emisyonlarının azaltılması ve diğer iklim eylemleriyle birlikte küresel kömür, petrol ve gaz üretimini ve kullanımını azaltmaya hemen başlamamız gerektiğini söylüyor”.

İklim krizinin temel nedeni olmasına rağmen, fosil yakıtlar son yıllara kadar uluslararası iklim müzakerelerinde büyük ölçüde yer almadı. 2021›in sonlarındaki COP26›da hükümetler, tüm fosil yakıtların üretimini ele almayı kabul etmemiş olsalar da, «hız kesmeyen kömür enerjisinin aşamalı olarak azaltılması ve verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının aşamalı olarak kaldırılması» yönündeki çabaları hızlandırmayı taahhüt ettiler.

Raporun başyazarlarından ve SEI ABD Merkezi Direktörü Michael Lazarus, “COP28, hükümetlerin nihayet tüm fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasını taahhüt ettikleri ve üreticilerin yönetilen ve adil bir geçişi kolaylaştırmada oynamaları gereken rolü kabul ettikleri önemli bir an olabilir. Fosil yakıt üretiminden uzaklaşmak için en büyük kapasiteye sahip olan hükümetler, diğer ülkelerin de aynı şeyi yapmasına yardımcı olmak için finansman ve destek sağlarken bunu yapmak için en büyük sorumluluğu taşıyorlar” diyor.

RAPORDAN ÖNE ÇIKAN 3 SONUÇ

01

Karbon yakalama ve depolama ile karbondioksit giderimine ilişkin riskler ve belirsizlikler göz önünde bulundurulduğunda, ülkeler 2040 yılına kadar kömür üretiminin ve kullanımının neredeyse tamamen sonlandırılmasını ve 2050 yılına kadar petrol ve gaz üretiminin ve kullanımının 2020 seviyelerine göre en az dörtte üç oranında azaltılmasını hedeflemesi gerekiyor

02

20 ülkeden 17’si net sıfır emisyona ulaşma taahhüdünde bulunmuş; birçoğu fosil yakıt üretim faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonları azaltmak için girişimler başlatmış olsa da, hiçbiri ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmaya uygun olarak kömür, petrol ve gaz üretimini azaltmayı taahhüt etmedi.

03

Fosil yakıtlardan uzaklaşma kapasitesi daha yüksek olan hükümetlerin daha iddialı azaltımları hedefl emesi ve sınırlı kaynaklara sahip ülkelerdeki geçiş süreçlerinin desteklenmesine yardımcı olması gerekiyor.