Hiperenflasyon tartışması

Twitter’ın üst yöneticisi Jack Dorsey, ‘‘Hiperenflasyon geliyor. ABD’de ve dünyada her şeyi değiştirecek’’ buyurmuş. Sosyal medya çalkalanmış. Dorsey’nin yönettiği iki şirkette 10 milyar doların üzerinde nakit var. Hiperenflasyon gümbür gümbür geliyorsa, Dorsey, kendisini enflasyondan koruyacak varlıklarla bu dolarları niçin değiştirmiyor? Kendisinin ethereum’dan hoşlanmadığı biliniyor. Dolarlarının bir kısmını bitcoin’e çevirebilir. Yatırım konusunda Türkiye’deki yatırımcılardan esinlenebilir. Yüksek enflasyondan muzdarip yerli yatırımcılar kendilerini korumak için; altın, gayrimenkul, araç gibi fiziki varlıkları talep ediyorlar.

ABD, pandemide ekonomiyi desteklemek için 6 trilyon dolarlık paket açıkladı. Fed’in varlık alım programlarının büyüklüğü ortadadır. Bu kadar teşvike rağmen, Fed’in izlediği enflasyon göstergesi, çekirdek kişisel tüketim harcamaları, yıllık yüzde 4,3’dür. Bu rakamın 30 yılın zirvesi olduğunu belirteyim. Mevcut enflasyonun temel bileşeni olan genişletici maliye politikasına, arz zincirlerindeki sorunlara rağmen, ABD’de manşet enflasyon yüzde 5,4’dür. Hiperenflasyon, aylık enflasyon oranının yüzde 50’nin üzerinde olmasıdır. Çekirdek enflasyonun (yüzde 4,3) zirvesini gördüğünü, gelecek yılın ilk yarısında da yüksek kalacağını düşünüyorum. Enflasyon 2022’nin sonunda, tarihsel ortalaması olan yüzde 2’ye yaklaşır.

Dünyada düşük enflasyon konusunda uzun vadeli trendler gözleniyor. ABD’de ve Avrupa’da yaşlanan nüfus, toplam talebi baskılıyor. Dijital devrim, deflasyonist etki yaratıyor. Küreselleşmenin etkisiyle sendikalaşma bitti. İşçi sınıfının pazarlık gücü kalmadı. Ücretler artmıyor. Dünyada pandemi öncesinde eşitsizlik hâkimdi. Tüketim eğilimi yüksek olan kitlelerin elinde az para vardı. Bu da toplam talebi düşüren başka bir etkendi. Pandemide eşitsizlik pekişti. Böylesine temel faktörler varken hiperenflasyon gelmez. Biz Türkiye’deki yüksek enflasyonu nasıl düşüreceğimize bakalım.