Helallik parası galiba bu…

✔ Ne yazık ki bilgi yokluğundan değil tam aksine bilgi çokluğundan ve kirliliğinden, kafaları karma karışık yapmaya devam ediyor. Anlaşılan o ki COVID-19 süreci, yeni mutasyonları ve biçimleriyle daha çok sıkıntı yaratmaya devam edecek gibi görünüyor.

✔ Bütün bu sıkıntıların temelinde bütçenin yetersizliği var. Bütçe giderleri kısılmaya devam ediyor, doğru yerlerden sağlıklı vergi toplanamıyor, bütçe borçlarla sürdürülmeye çalışılıyor. Onun için de esnafa, çiftçiye, işsize yeteri kadar destek sağlanamıyor.

17 günlük tam kapanma (!) sonrası yeni tedbirler gündeme gelmeye başladı. Yeni normalden sonra kısmi kademeli serbesti öne çıktı. Bu arada Yeni Zelanda ve Avusturalya’dan sonra, İsrail, ABD ve İngiltere gibi ülkelerde normal hayata adımlar atıldı.

Türkiye, galiba vaka sayısı, ağır hasta, ölüm sayısı gibi rakamlarda olağanüstü bir sıçrama olmadıkça daha da açılmaya devam edecek. 1 Haziran herhalde bu geçiş kararının önemli bir dönemeç noktası olacak.

Ancak; ne yazık ki halen aşı gelmiyor ve günlük aşı sayıları artmıyor. 65 yaşın üzerinde olup aşıyı reddedenleri ikna turları (!) devam ediyor. Ceza ya da caydırıcılık olarak da her iki aşıyı yaptırmayan 65 yaşın üzerindekilere sokağa çıkma yasağı getiriliyor.

Bu arada televizyonlarda ve sosyal medyada söylenenler ve yazılanlar, ne yazık ki bilgi yokluğundan değil tam aksine bilgi çokluğundan ve kirliliğinden, kafaları karma karışık yapmaya devam ediyor.

Anlaşılan o ki COVID-19 süreci, yeni mutasyonları ve biçimleriyle daha çok sıkıntı yaratmaya devam edecek gibi görünüyor.

Yine de biz konumuza gelelim…

Pazartesi akşamı Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan bir takım destekler açıkladı.

Önce bu destekleri bir hatırlayalım...

1. Bir grup esnafa bir kereye mahsus olmak üzere 5 bin hibe lira verilecek. Bu esnaf grubu kıraathane, pastane, internet cafe, okul servisi, öğrenci yurdu, düğün salonu, kantin, kırtasiyeci, hamam, lunapark gibi sayılmış. Sayısı 235 bin olarak belirtilmiş. Bu kesime sağlanacak hibe desteği toplamı 1 milyar 275 milyon lira.

2. Bir diğer grup esnafa veya işletmeye ise yine bir kereye mahsus olmak üzere 3 bin lira hibe verilecek. Bu esnaf veya işletme grubu da bakım ve onarım, tamirat, hırdavatçı, oto yıkama, oyuncak, kozmetik, bakırcı, ayakkabıcı, konfeksiyoncu, berber, otobüs işletmeciliği, pazarcı, kaportacı, seyyar satıcı, sıhhi tesisatçı, kuru temizlemeci, kurs işletmecisi, çilingir gibi sıralanmış. Sayısı 1 milyon 384 imiş. Bu kesime sağlanacak hibe desteği de 3 milyar 450 milyon lira.

Dolayısıyla her iki gruba verilmesi öngörülen hibe toplamı 4 milyar 625 milyon lira.

3. Büyük işletmeler için “nefes kredisi” verilecekmiş. Bu çalışmayı Hazine ve Maliye Bakanlığı yapıyormuş. Ama zaman, kapsam, tutar ve nitelik itibariyle henüz bir açıklama yok.

4. Çiftçilere yönelik destekler de var. Bu yılın kurak geçmesi nedeniyle çiftçilerin Ziraat Bankasına ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan borçları ertelenecekmiş. Bu haberin de özellikle zamanlamasına yönelik bir bilgilendirme yok.

Bu düzenlemeleri biraz daha yakından irdelemeye çalışalım.

- Kapsam belirsiz… Yukarıda sıralanan ağırlıklı esnafa yönelik meslek veya iş gruplarının kapsamı net değil. Bir defa bu kesimlerin içinde küçük esnaf olan var, işletme esasına göre defter tutan orta boy esnaf var, hatta bilançoya tabi büyükler var. Yani seyyar satıcı da konfeksiyoncu ve hatta kozmetikçi de aynı potada. Bakırcı var da kalaycı, lehimci ve demirci niye yok? Bu arada sayılmayan esnafın durumu ne olacak? Gerçek anlamıyla kapsam belirsiz…

- Parasal farklılık yapmak anlamsız… Birinci grup esnafa 5 bin lira verirken ikinci gruba 5 bin lira verilmesinin ve farklılık yapmanın anlamı ne? Listeye göre tamiratçıya 5 bin lira verilirken kaportacıya 3 bin lira vermenin gerekçesi belli mi?

- Verilecek para önemsiz… Düşünebiliyor musunuz örneğin otobüsçüye, lunapark işletmecisine 5 bin lira vereceksiniz ve bu para ona çare olacak!.. Hangi işyerinin kirası veya sahibinin evinin sadece bir aylık masrafı 5 bin liranın altında? Gerçekten de verilmesi öngörülen para çok önemsiz.

- Bu düzenleme adaletsiz… Eğer kapsamı doğru belirlememişseniz, çok sembolik hibe öngörmüşseniz, iş işten geçtikten sonra pansuman tedbir olarak getirmişseniz bu düzenleme adaletsiz demektir.

Elbette bütçe yetersiz… Bütün bu sıkıntıların temelinde bütçenin yetersizliği var. Bütçe giderleri kısılmaya devam ediyor, doğru yerlerden sağlıklı vergi toplanamıyor, bütçe borçlarla sürdürülmeye çalışılıyor. Onun için de esnafa, çiftçiye, işsize yeteri kadar destek sağlanamıyor.

Sonuç olarak insanın aklına şöyle bir soru geliyor. Acaba bu verilmesi öngörülenlerle helallik mi alınmak isteniyor?..