Hedef, plastiksiz işletmeler
Dünyanın en prestijli gastronomi rehberlerinden biri olan Gault & Millau’nun Türkiye için hazırladığı seçki, geçtiğimiz günlerde düzenlenen bir ödül töreni ile açıklanmıştı. Tören öncesi Etki Çemberleri Vakfı Kurucu Üyesi ve Yönetim Kurulu Başkanı Aylin Gezgüç ile sohbet etme fırsatı buldum. Etki Çemberleri Vakfı, Türkiye’deki güncel çevresel ve sosyal sorunları mesele odaklı ele almak ve çözüm bulmak gayretiyle resmi olarak kurulmuş. Sosyal ve biyolojik çeşitlilik için çalışıyor.
Aylin Hanım, Plastiksiz İşletmeler ile Etki Pozitif Dönüşüm projelerinden söz etti. Plastik Kaş Projesi’nin Lideri de olan Gezgüç, dünyada her yıl yarısı yalnızca bir kez kullanılmak üzere tasarlanmış 400 milyon tondan fazla plastik üretildiğini hatırlattı ve “Sadece Akdeniz’e günde yaklaşık 144 ton ile plastik bırakan bir ülkeyiz ve maalesef bu alanda diğer ülkeler arasında birinci durumdayız” dedi.
Proje, bu yılın başında belirlenen iki uygulama alanı olan Kaş ve Gökçeada’da Etki Çemberleri Vakfı tarafından Raw Vakfı ortaklığında uygulamaya koyulmuş. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına katkıda bulunmak üzere, Birleşmiş Milletler GEF Küçük Destek Programı (SGP)- Plastik İnovasyon Programı kapsamında desteklenmiş ve yerel yönetimler katkı vermişler. Proje ile yerel işletmeler aracılığı ile, tek kullanımlık plastiklerin olmadığı/sunulmadığı bir alışveriş ve turizm kültürünün geliştirilmesini hedefleniyormuş.
Aylin Hanım’dan proje ile ilgili ayrıntılı bilgiler rica ettim, hemen ertesi gün gönderdi ve okumaya başladım:
Akdeniz’deki deniz çöplerinin yüzde 95’i plastikmiş. Turizm ile etkili olan plastik atıklar yaz döneminde yüzde 40 oranında artıyormuş. Antalya’da Kaş ve Çanakkale’de Gökçeada, doğal güzellikleri nedeniyle yüksek turizm hareketliliğinden dolayı kirlilikten olumsuz etkilenen iki ilçemizmiş. Projeye de oralardan başlanmış.
“Plastiksiz Kaş Projesi” Koton’un kurumsal katkılarıyla 7 Haziran’da Dünya Okyanus Günü’ne atfen Kaş’ta düzenlenen özel bir etkinlikle kamuoyuyla paylaşılmış. Gökçeada ayağı, Etki Çemberleri Vakfı & The Purest Solutions işbirliği ile 17 Haziran’da Gökçeada’da düzenlenen Plastiksiz Festival ile kamuoyuna tanıtılmış.
Etki Çemberleri Vakfı’nın Turkuaz Kıyı Çevre Fonu tarafından desteklenen "Gökçeada Kıyı Koruma Yerel Kapasite Geliştirme Projesi" kapsamında Türkiye’nin tek su altı milli parkı Yıldızkoy'da mayıs-ekim aylarını kapsayacak şekilde mikroplastik ölçümü yapılmış. Ölçümlerde 1 litre suda yaklaşık 3-4 mikroplastik tespit edilmiş. Yani, mikroplastik kirliliği ciddi oranda artmış.
Bu olumsuz koşullarda proje ile işletmelerin tek kullanımlık plastiklerin yarattığı kirliliğin denize, toprağa, suya ve tüm canlılara etkileri ile ilgili olarak farkındalıklarının artması amaçlanıyormuş. Hibe destekleri ile işletmelerin tek kullanımlık plastik tüketimlerini azaltmaları/tamamen kullanımdan kaldırmalarını ve plastik kullanımının yerini atıksız işletme pratiklerinin alması için çözümler üretilmiş. Böylelikle yöredeki işletmeler aracılığı ile tek kullanımlık plastiklerin olmadığı/sunulmadığı bir alışveriş ve turizm kültürü geliştirmek hedefleniyormuş.
Proje kapsamında, Gökçeada'da 40 ve Kaş'ta 50 olmak üzere toplamda 90 farklı işletme ile (oteller, marketler, kafeler, restoranlar, pazarlar, kasaplar vb.) yapılandırılmış plastiksiz işletme farkındalık görüşmeleri gerçekleştirilmiş. Bu görüşmeler sırasında, işletmelerin en çok kullandığı plastik ürünleri temel alarak yedi farklı standart oluşturulmuş. İşletmelerin hangi standartları uyguladığı kaydedilmiş ve dönüşüme açık olan işletmelerle bu standartlar üzerinde işbirliği yapma taahhüdü alınmış. Görüşmelerin ardından işletmelere, plastik kullanımını azaltmaya yönelik farkındalık posterleri ve güncellenmiş plastiksiz tedarikçiler listesi sunulmuş.
Farkındalık görüşmeleri sonucunda, projeye katılmak isteyen 45 işletme ile (20 Gökçeada, 25 Kaş) plastiksizleşme planları ile ilgili birlikte hareket edilmeye başlanmış. Tüm hedeflerini gerçekleştiren işletmelerin plastiksiz işletme olduklarını görünür kılabilmeleri için işletmelere materyal desteği ve görünürlük sağlanmış, projeye katılan kadın işletmecilerin hikâyeleri de ön plana çıkarılmış.
Projenin ayrıntılarını vakfın https://etkicemberleri.org adresindeki internet sitesinden takip etmek mümkün.
Yazımı, Aylin Gezgüç’ün bir cümlesiyle bitirmek istiyorum:
“Mikroplastiklerin denizde son bulmasını hangi noktada durdurabilip ve dönüştürebiliyorsak o noktaya ulaşmak çok kritik."