Hayvancılıkta planlı üretim destekleri 2025 bütçesinden ödenecek

Dünkü yazımda yeni yıla girerken tarım destekleri ile ilgili yeni uygulamaları ve bitkisel üretimle ilgili desteklerin ayrıntılarını yazdım. Bugün de hayvancılık desteklerini paylaşıyorum.

Hayvancılıkta planlı üretim uygulaması, çiğ süt hariç diğer destek kalemlerinde 1 Ocak 2024 itibariyle başlatıldı. Bu nedenle planlı üretim destekleri 2025 bütçesinden ödenecek. Bitkisel üretimde ve çiğ sütte ise planlı üretim uygulaması 1 Ocak 2025 tarihinde uygulamaya girdi. Bitkisel üretimde planlı üretim desteği 2026 bütçesinden ödenecek.

Hayvancılıkta yeni destek modeli kapsamında ilk ödemeler bu yılın bütçesinden yapılacak. Desteklerle ilgili ayrıntılar şöyle:

1- Resmi Gazete’nin 26 Temmuz 2024 tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile hayvancılıkta 2024 -2025 ve 2026 olmak üzere 3 yıl uygulanacak yeni destekleme modeli 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girdi. Hayvancılıkta üreticilere bu yılki bütçeden büyükbaş, küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böceği için temel destek ödemesi yapılacak. Aile işletmeleri, genç ve kadın çiftçiler, birinci derece tarımsal örgüt belgesi alan örgüt üyeleri, planlama bölgelerinde bu faaliyetleri yapanlara belirlenen katsayı ile ilave destekler ödenecek.

2- Suni tohumlama, soy kütüğü, yerli sperma, ari işletme gibi konularda da ilave destekler var. Ürün geliştirme destekleri kapsamında çiğ süt, besilik erkek sığır (karkas) ve tiftik üretimi destekleri verilecek.

Büyükbaş hayvancılık destekleri

3- Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen programlı aşıları tamamlanmış, yılı içinde doğan, 4 ay (120 gün) ve üzeri yaşta buzağı/malaklara hastalıktan ari işletmeler hariç en fazla 500 baş ile sınırlı olmak üzere 2024 yılı için 2025 yılı bütçesinden buzağı/ malak başına 1.000 lira temel destek ödenecek. Büyükbaş hayvancılık desteklerinde üst limit 500 baş ile sınırlı. Bir işletme en fazla 500 başa kadar destek alabilecek.

4- Destekleme amaçlı veri tabanlarında yapılan sorgulama tarihi itibarıyla en fazla 20 baş hayvana sahip aile işletmelerindeki buzağı/malaklar için ilave 1000 lira destek ödenecek.

5- Destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin işletmelerinde doğan buzağı/malakları için ilave 700 lira ödeme yapılacak.

6- Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından süt havzası olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illeri ile besi havzası olarak belirlenen Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Van illerindeki buzağı/malaklar için ilave 500 lira ödeme yapılacak.

7-  Suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 800 lira, yerli sperma üretim merkezlerindeki boğaların spermaları ile suni tohumlama sonucu veya embriyo transferi yapılan sığırlardan doğan buzağı/malaklar için ilave 500 lira ödenecek.

8- Buzağılarda; soy kütüğü desteklemesine ilişkin Bakanlıkça belirlenen şartlar doğrultusunda 5/12/2011 tarihli ve 28133 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hayvanlarda Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında A, B sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile bu işletmelerde doğan damızlık kütüğü sınıfı A, B olan dişi buzağılardan Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarda Genomik test yaptırılanlar için ilave 1500 lira, C sınıfı işletmelerde doğan buzağılar ile malaklar için ilave 800 lira ödenecek.

Ari işletmelere destek çok, işletme az 

9- Hayvancılıkta en fazla destek ari işletmelere verilecek. Normal işletmede buzağı başına destek 1000 lira, ari işletmede 4 bin lira. Türkiye’deki ari işletme sayısı toplam işletmelerin yüzde 1’i bile değil. Ari işletme olmak da çok kolay değil. 

10- Avrupa Birliği onaylı süt çiftliği sertifikasına sahip işletmelerdeki dişi buzağı/malaklar için ilave 600 lira destek var.

11- Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin buzağı/malakları için ilave 200 lira destek ödenecek. Ülke genelinde bu belgeye sahip sadece 105 örgüt var. Tam 35 ilde 1.derece tarımsal örgüt belgesi olan örgüt yok, 24 ilde ise sadece 1’er örgüt var.

Küçükbaş hayvancılık destekleri

12- Damızlık Koyun/Keçi Yetiştiricileri Birliği’ne üye yetiştiricilerin (birlik olmayan illerde bu şart aranmaz), Bakanlıkça belirlenen aşıları tamamlanmış, yılı içinde doğan ve doğduğu işletmede en az 4 ay (120 gün) kalan oğlak ve kuzulara 2024 yılı için hayvan başına 200 lira temel destek 2025 bütçesinden ödenecek.

13- Destekleme amaçlı veri tabanlarında yapılan sorgulama tarihi itibarıyla en fazla 100 baş anaç koyun-keçi varlığına sahip aile işletmelerindeki oğlaklar ile dişi kuzular için ilave 200 lira, destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın yetiştiricilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış yetiştiricilerin işletmelerinde doğan oğlak/dişi kuzular için ilave 140 lira, birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin işletmelerinde doğan oğlak/kuzuları için ilave 40 lira destek ödemesi yapılacak.

14- Bakanlıkça programlanan aşı uygulamaları sonrasında oluşan atıklar için hayvan sahiplerine, 2024 yılı için büyükbaş hayvan atıkları için hayvan başına 5 bin lira, küçükbaş hayvan atıkları için hayvan başına 1.000 lira destek ödenecek.

Arıcılık desteği

15- Bakanlık Arıcılık Kayıt Sistemi’ne kayıtlı, üretici/yetiştirici örgütlerine üye üreticilere arılı kovan başına 2024 yılı için 100 lira, üye olmayanlara 80 lira temel destek bu yıl ödenecek. Temel destek şartlarını sağlayan üreticilere destekleme takvim yılı başlangıcı itibarıyla üzerinde işletme kaydı bulunan; kadın üreticilerin veya son takvim gününde 41 yaşından gün almamış üreticilerin arılı kovanları için örgüt üyesi olanlara ilave 40 lira, olmayanlara 32 lira destek ödenecek. Planlama kapsamında, gezginci arıcılık yapan üreticilerin arılı kovanları için örgüt üyesi olanlara 30 lira, olmayanlara 24 lira ilave destek verilecek. Birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan üreticilerin arılı kovanları için örgüt üyesi olanlara 20 lira, olmayanlara 16 lira ek ödeme yapılacak.

Çiğ süt desteği 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girdi

16- Hayvancılıkta planlı üretim destekleri 1 Ocak 2024’ten itibaren uygulanmaya başlanırken çiğ süt desteği 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girdi. Buna göre, çiğ süt için belirlenen temel destek litre başına 20 kuruş. Aile işletmesi( inek ve manda için günlük en çok 430 litre, koyun ve keçi için günlük en fazla 100 litre çiğ süt üreten onaylı süt işletme)için ilave 6 kuruş, genç ve kadın çiftçiler için ilave 6 kuruş, planlı üretim kapsamında “süt havzası” olarak belirlenen Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illerinde üretilen çiğ süt için ilave 8 kuruş destekleme ödenecek. Manda, koyun, keçi sütü için ilave 16 kuruş destek ödemesi yapılacak.

17- Çiğ sütün pazarlanmasında 3 farklı kritere göre ilave destekler sağlanıyor. Birinci kriter, üretici çiğ sütü kendi tankında soğutarak direkt onaylı süt işleme tesisine sattığında litre başına ilave 40 kuruş destek alacak. İkinci kriter; Birinci derece tarımsal amaçlı örgüt üzerinden pazarlanan süt için litre başına ilave 40 kuruş ödenecek. Diğer tarımsal amaçlı örgütler üzerinden pazarlanan süt için ilave bu ilave destek 30 kuruş olarak ödenecek. Üçüncü kriter ise hastalıktan ari işletme veya Avrupa Birliği onaylı işletmelerde üretilen çiğ süt için ilave 60 kuruş destek ödemesi yapılacak. Üretici bu kriterlerden 1’isi için ilave destek alabilecek. Her kriter için ayrı ayrı ilave destek alamayacak.

Besilik erkek sığır (karkas) desteği

18- Bakanlıkça gerekli görülen hallerde ve üretim maliyeti dikkate alınarak belirlenen dönemlerde, Bakanlık Hayvancılık Bilgi Sistemi’ne kayıtlı, yurt içinde doğmuş, en az 200 kilogram karkas ağırlığa ulaşan erkek sığırlarını (manda dâhil), mevzuatına uygun kesimhanelerde kestiren yetiştiricilere en fazla 200 baş ile sınırlı olmak üzere, müstahsil makbuzu/fatura üzerinden 2024 yılı için hayvan başına 500 lira temel destek ödenecek.

19- Besi süresini doğduğu işletmede tamamlamış, 1-20 baş arası büyükbaş hayvanı bulunan işletmelerin hayvanları için hayvan başına ilave 2 bin lira, kadın ve genç çiftçilere ilave 150 lira, en az 270 kilo karkas elde edilen sütçü ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 300 lira, en az 300 kilo karkas elde edilen kombine ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 400 lira, en az 320 kilo karkas elde edilen etçi ırk ve melezleri hayvanlar için ilave 500 lira,  birinci derece tarımsal amaçlı örgütlere üye olan yetiştiricilerin hayvanları için ilave 100 lira destek ödemesi yapılacak.

20- Bu desteklerin yanı sıra, tiftik üretimi, su ürünleri, hayvan gen kaynakları gibi destekler de bu yıl içerişsinde ödenecek.

Özetle, planlı üretim kapsamında belirlenen ve yukarıda detaylı olarak yazdığım 2024 yılı hayvancılık destekleri 2025 bütçesinden ödenecek. Çiğ sütte Ekim, Kasım, Aralık ayını kapsayan, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın 2024 Kasım ayı başında duyurduğu litre başına 1 liralık desteğin de 2025 yılı bütçesinden Şubat sonu Mart gibi ödenmesi bekleniyor.