Hangi ödemelerde “vergi borcu yoktur” yazısı aranmaz?

Ahmet Arslan

CPA, MBA

 Bilindiği üzere, kural olarak kamu idarelerince yapılan ödemelerde kendisine ödeme yapılacak olan kişinin kesinleşmiş (vadesi geçmiş) vergi borcu bulunup bulunmadığına ilişkin sorgulama yapıldıktan sonra ödeme yapılır. 

Vergi borcu tutarının yapılacak ödeme tutarından daha düşük olması halinde vergi borcu mahsup edildikten sonra kalanı hak sahibine ödenir, vergi borcu tutarının yapılacak ödeme tutarından daha yüksek olması halinde ise ödenecek tutarın tamamı mahsup edilir.

Bu şekilde alıkonulan vergi kamu idarelerince (genel bütçeli kamu idareleri hariç) ilgili vergi dairesine gönderilir.

Vergi borcu sorgulaması kural olarak kamu idarelerince gerçekleştirilen ödemelerde yapılmakla birlikte söz konusu idarelerce gerçekleştirilen bazı ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılmamasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

1. Ne tür ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılır?

Ne tür ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılacağına ilişkin düzenlemeler 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile söz konusu kanuna istinaden yayımlanan genel tebliğde açıklanmıştır.

Söz konusu düzenlemelere göre, kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşlarınca (meslekî kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle yapılacak 5 bin liranın üzerindeki ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılır.

Bu bağlamda, mal ve hizmet karşılığı (hakediş) olmaksızın yapılan ödemelerde kural olarak vergi borcu sorgulaması yapılmaz. Bununla birlikte, kanun ve Genel Tebliğ’de mal ve hizmet karşılığı olmayan istisnai bazı ödemelerde de (Devlet yardımları, teşvikler ve destekler nedeniyle yapılacak ödemeler, 1905 sayılı Kanun kapsamında yapılan ödemeler, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında yapılan ödemeler) vergi borcu sorgulaması yapılacağı belirtilmiştir.

Öte yandan, mal ve hizmet karşılığı yapılan tüm ödemeler değil, tutarı 5 bin TL’nin üzerindeki ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılır.

Kanun ve genel tebliğde sayılan ödemeyi/işlemi gerçekleştirecek olan kamu kurum ve kuruluşlarınca, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan elektronik ortamda temin edilmesi durumunda, ödemeye/işleme taraf olandan ayrıca belge talep edilmeyecektir.

2. “Vergi borcu yoktur” sorgulaması yapılmayacak ödemeler

Yukarıda belirtildiği üzere, vergi borcu sorgulaması tutarı 5 bin TL’nin üzerinde olan ödemelerde yapılır. Bununla birlikte, tutarı ne olursa olsun aşağıda belirtilen ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılmaz:

- Teminat ve depozito iadelerinde,

- Emanetlerden yapılan red ve iadelerde,

- Yanlış veya fazla şekilde tahsil edilen gelirlerin iadesinde,

- Eğitim ve öğretime yönelik burs ve diğer adlarla yapılan ödemelerde,

- 6183 sayılı Kanun’un 70. maddesi gereğince haczedilemeyen ödemelerde,

- 6183 sayılı Kanun’un 105. maddesinde sayılan tabii afetlere maruz kalanlara yapılan Devlet yardımı, teşvik ve destek ödemelerinde,

- Kamu kurum ve kuruluşlarının veya bütçelerine mahalli idarelerin katkıda bulunduğu kuruluşların mahalli idarelere proje ve faaliyetler karşılığında yaptıkları destek ödemelerinde,

- Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, her çeşit gençlik ve spor tesisi ile eğitim ve öğretim kurumlarının yapılması, yaptırılması, kiralanması, onarım ve bakımlarının yapılması, yarım kalan tesislerin tamamlanması ve tefrişatı için mahalli idarelere (il özel idareleri, belediyeler ve köyler) verilen mali katkı kapsamında nakdi olarak yapılacak ödemelerde,

- Su alımı ödemelerinde,

- Abonelik ücretleri, posta ve telgraf giderleri ödemelerinde,

- İhale usulü dışında yapılan haberleşme alımı ödemelerinde,

- İhale usulü dışında yapılan enerji (yakacak ve elektrik) alımı ödemelerinde,

- Toplu taşıma araçlarıyla personelin taşınması için yapılan ulaşım kartlarına yönelik ödemelerde.

Sonuç

Kamu idarelerince vergi borcu sorgulaması yapılması gerektiği halde yapılmadan ödeme gerçekleştirilmesi görevliler hakkında idari para cezasının tatbiki ile sonuçlanacağından yukarıda “Vergi Borcu Yoktur” Sorgulaması Yapılmayacak Ödemeler” başlığı altında sayılan ödemeler dışındaki ödemelerde vergi borcu sorgulaması yapılmasında dikkatli olunmasında fayda bulunmaktadır.

Kaynakça

www.maliekonomim.com