Halkın enflasyonu mu? Merkez Bankası’nın enflasyonu mu?
Merkez bankaları ve ekonomistler çekirdek enflasyonu çok önemserler, çünkü enflasyonun ana eğilimini gösterdiğini düşünürler. Bu nedenle yasal görevi fiyat istikrarını sağlamak olan merkez bankaları enflasyonun ana eğilimini takip edebilmek için çekirdek enflasyona bakarlar. Yani çekirdek enflasyon merkez bankalarının enflasyonudur.
Halkın enflasyonu ise tamamen başkadır. Onlar doğrudan bütçelerini en fazla etkileyen enflasyona bakarlar. Bundan dolayıdır ki; halkın önemli bir bölümü için çekirdek enflasyonun bir anlamı yoktur.
Bu gerçek çekirdek enflasyon göstergelerini takip eden merkez bankalarının yanlış yaptığını göstermez. Merkez bankaları çekirdek enflasyonu takip etmekte haklıdırlar. Çünkü para politikası ile kontrol edebildikleri enflasyona bakarlar. Enflasyonu ölçen tüketici fiyat sepetinde 400’ün üzerinde mal ve hizmet var. Bu sepet bize TÜİK’in açıkladığı manşet enflasyonu verir. Oysa bu sepette Merkez Bankası’nın para politikasıyla etkileyemeyeceği fiyatlar var. Mesela petrol fiyatı dışarıda belirlenir, tarım fiyatları da kısmen yağmur ve güneşten etkilenir. Bir de alkollü içecek ve tütün gibi hükümetin belirlediği fiyatlar var.
Fiyatları uluslararası piyasalarda belirlenen enerji ve altın; havadan ve sudan etkilenen gıda ile devletin belirlediği alkollü içkiler ve tütün gibi ürünleri kapsam dışında bırakıp TCMB’nin para politikasıyla etkileyebileceği kalemlere bakmak enflasyonun ana eğilimi hakkında daha iyi fikir verir. Nitekim herkes TÜİK’in açıkladığı manşet enflasyonu izlerken, Merkez Bankası ve bazı ekonomistler bu tanıma uygun C endeksine bakarlar. Ancak C endeksinin ya da diğer özel kapsamlı enflasyon göstergelerinin halkta bir karşılığı yoktur. Çünkü bu sepetlerin dışladığı kalemler halkın canını yakmaya devam eder. Üstelik toplumun çeşitli kesimleri arasında bile farklılıklar söz konusudur. Herkesin harcama sepeti aynı olmadığı için herkesin hissettiği enflasyon da farklıdır. Mesela orta ve düşük gelir gruplarının hissettiği enflasyon gıdadaki artıştır ve burada da büyük sıkıntı vardır.
Yine bardağın dolu tarafına bakarsak, aylık bazda C endeksi yani çekirdek enflasyon üç aydır geriliyor. Eylülde yüzde 5,28’ti, Ekim’de 3,72 oldu, Kasım’da ise 1,96’ya geriledi. Bu trend enflasyonun ana eğiliminin kısmen hız kaybettiğine işaret ediyor. Bu demektir ki; Merkez Bankası’nın mayıs ayından bu yana başlattığı sıkılaşma etkilerini göstermeye başlamıştır. Çekirdek enflasyon göstergelerindeki düşüş sevindirici ve ümit vericidir. Ancak Merkez Bankası çekirdek enflasyon göstergelerindeki ana eğilim bir miktar gerilese de hâlâ yüksek seviyelerini koruyor; çünkü yüzde 2 civarında aylık enflasyon yüksek bir enflasyondur. Yıllık bazda ise Kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 61,98 seviyesindeyken, yıllık çekirdek enflasyon yüzde 69,89’tu. Bu da bize daha uzun bir yolumuz olduğunu ve enflasyonla mücadelenin taviz verilmeden kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini söylüyor.