Gümrük menşe şahadetnamelerini yurtdışına soruyor

Sayın DÜNYA okurları, gümrük mevzuatında menşe konusu çok önemli bir yer tutuyor. Bir eşyanın hangi ülkede üretildiği/çıkarıldığı ya da o ülkede gördüğü işçilik vs nin uluslararası anlaşmalarla belirlenen kriterlere uyup uymadığının tespiti gümrük idarelerini oldukça uğraştırmaktadır.

Bunun nedeni eksik vergilendirme yapma kaygısıdır. İthalde alınan vergiler eşyanın menşe ülkesine göre değişmektedir. Hele hele ikili serbest ticaret anlaşmaları yada kümülasyon uygulamaları var ise konu daha karmaşık hale geliyor.

Sahadaki uygulamaları yaşayan gümrük idareleri, ibraz edilen menşe belgeleri ile alakalı inceden inceye araştırmalar yapmakta ve işin içinden çıkılamayınca ya da soruşturmalık konular görünce durumu merkeze intikal ettiriyorlar. Doğal olarak sonradan kontrol prosedürü kapsamında da eskiden yapılar işlemler incelenebilmektedir. Genellikle problemler de bu alanda yaşanıyor.

Gerek idarelerin gerekse ticaret müfettişlerinin bu konu ile alakalı olarak ellerindeki önemli araçlardan biri de yurtdışı araştırmaları oluyor. E doğal olarak her ülkenin de mevzuatları farklı olduğu için çoğu zaman istenilen sonuçlar alınamıyor.

Nitekim, son olarak Almanya yetkili makamlarına sonradan kontrol için gönderilen menşe şahadetnamelerine ilişkin alınan cevapta, bu belgelerin saklama sürelerinin 2 yıl olduğu belirtiliyor ve daha önceki tarihli menşe şahadetnamelerine ilişkin bilgi verilemeyeceği ifade ediliyor. Birçok ülke benzer cevaplar veriyor.

Uluslararası anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü de bu konuya dikkat çekerek Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 04.02.2022 tarihli yazısından bahisle benzeri kapsamdaki belgeler için menşe tespitinin yapılmasının gerekli olduğu hallerde, menşe şahadetnamelerinin uygunluğuna veya uygunsuzluğuna kanaat getirilmesine yardımcı olacak mevcut bilgi ve belgelerin bir arada değerlendirilerek olay bazında nihai karar verilmesinin uygun olacağı belirtiliyor.

Esasen, bu konularda karşılıklı yardımlaşma anlaşmaları olsa da birçok ülke sağlıklı bilgi vermiyor ya da vermek istemiyor. Hal böyle olunca dış ticaretle iştigal eden şirketlerimiz de sıkıntılar yaşayabiliyor. Sözün kısası bu konulardaki sıkıntıların bitmesi gibi bir durum mümkün görünmüyor.