Gümrük Birliği Reformu; AB Gümrük İdaresi & AB Gümrük Veri Merkezi

Murat Şahin

AB Komisyonu, “AB Gümrük Birliği’’ reformuna ilişkin yeni düzenlemeler içeren paketin son düzenlemesini kısa bir süre önce açıklamıştı. Hedefin, AB vatandaşlarını ve tek pazarı daha iyi korumayı sağlayacak güçlendirilmiş bir çerçeveyle Gümrük Birliği’ni bir sonraki seviyeye taşımak, gümrük risk yönetimini güçlendirerek üye devletler tarafından daha etkin yapılacak kontrolleri desteklemek olduğu anlaşılıyor.

Gümrükler dış ticarete konu edilen eşyalar kapsamında AB’nin dış sınırları ve tedarik zinciri güvenliğinin koruyucusu olarak görüldüğünden, gümrüklerin ticaret ile güvenlik istihbaratına dayalı olarak riskleri belirlediğinden ve AB kurallarının uygulanmasını sağlamak için kontroller gerçekleştirdiğinden bahsediliyor. Pakette, kamu yatırımları için finansman ihtiyacının arttığı bir dönemde AB’deki gümrüklerin, AB’nin ve üye devletlerin mali çıkarlarını koruyacak araçlarla donatılmasının stratejik bir öneme sahip olduğu ve AB’yi haksız rekabet uygulamalarına karşı korumak olduğu ifade ediliyor.

Reform, özellikle e-ticaret olmak üzere ticaret hacimlerindeki büyük artış, sınırda kontrol edilmesi gereken hızla artan sayıda AB standardı ve değişen jeopolitik gerçekler ve krizler dahil olmak üzere AB gümrüklerinin faaliyet gösterdiği mevcut baskılara çözüm getirecek gibi duruyor. Teklif edilen önlemler, AB Gümrükleri için veriye dayalı bir vizyon sunuyor ve bu vizyon, özellikle en güvenilir tüccarlar için gümrük süreçlerini büyük ölçüde basitleştirecek.

Dijital dönüşümü benimseyen reform, zahmetli gümrük prosedürlerini azaltacak ve geleneksel beyannamelerin yerine ithalat denetimi için daha akıllı, veriye dayalı bir yaklaşım getirecek. Avrupa gümrükleri hali hazırda “TEK” olarak işlev görmemektedir. Reform ile vücut bulacak olan AB Gümrük İdaresi, yeni sistemin motoru olarak hareket etmesi planlanan AB Gümrük Veri Merkezi’ni denetleyecek. Zamanla Data Hub, AB üye devletlerindeki mevcut gümrük BT altyapısının yerini alacak.

Özetle; AB’deki iş dünyası ile yeni bir ortaklığın temelleri atılıyor diyebiliriz. Yenilenmiş AB Gümrük Birliği'nde, AB'ye mal getirmek isteyen işletmeler, ürünleri ve tedarik zincirleri hakkındaki tüm bilgileri tek bir çevrimiçi ortama yani, yeni AB Gümrük Veri Merkezi’ne kaydedebilecek. İş süreçlerinin ve tedarik zincirlerinin tamamen şeffaf olduğu durumlarda, en güvenilir tüccarlar ('Trust and Check Traders’’), hiçbir aktif gümrük müdahalesi olmaksızın mallarını AB'de dolaşıma sokabilecek. ‘’Trust & Check Traders’’ kategorisi, güvenilir tüccarlar için halihazırda mevcut olan Yetkili Ekonomik Operatörler (AEO) programını güçlendirerek, bu yapının üzerine inşa edilecek.

Önerilen yeni sistem, gümrük makamlarına AB'ye giren malların tedarik zincirleri ve üretim süreçleri hakkında kuş bakışı bir görünüm kazandıracak, tüm üye devletler gerçek zamanlı verilere erişebilecek ve risklere daha hızlı, tutarlı ve etkili bir şekilde yanıt vermek için bilgi havuzu oluşturabilecektir. AB Gümrük Veri Merkezi aracılığıyla bilgi paylaşımı da dahil olmak üzere, AB ve ulusal düzeyde gümrükler ve piyasa gözetimi ve kolluk kuvvetleri arasındaki iş birliğini önemli ölçüde geliştirecektir.

e-Ticarete daha modern bir yaklaşım sağlayacak reform ile çevrimiçi platformları AB'ye çevrimiçi olarak satılan malların tüm gümrük yükümlülüklerine uymasını sağlamada kilit aktörler haline getirecek. E-ticaret platformları sattıkları malların ithalatçısı olarak kabul edilecek, gümrük vergilerinin ve KDV'nin satın alma sırasında ödenmesinden platformlar sorumlu olacak. Platformlar gümrük vergilerini satış anında tahsil edecekler ve ilgili üye devletlere ödeyecekler. AB Gümrük Veri Merkezi, gümrükler için AB Tek Pencere Ortamı (EU CSW ) ve yeni ithalat kontrol sistemi (ICS2) üzerine inşa edilerek otomatik çapraz kontrol ve verilerin ortak kullanımına olanak sağlayacak. AB Gümrük idaresi ile, Europol ve Frontex gibi AB ajansları da dahil olmak üzere piyasa gözetimi görevlileri & kolluk kuvvetleri ve bunun yanı sıra diğer tüm ilgili kuruluşlarla da bu sayede operasyonel işbirliği ve koordinasyon sağlanması hedeflenmekte.

Reformun önümüzdeki 10 ila 15 yıl içerisinde kademeli olarak uygulamaya geçeceği ifade edilmekle birlikte; en acil konu olarak belirlenen e-ticaretin bir düzene girmesi için AB Gümrük Veri Merkezi’nin ilk olarak 2028 yılında temel biçimde devreye alınacağı, e-Ticaret için kişiye özel gümrük rejiminin de 2028 yılında aktif edileceği belirtiliyor. Bu reform ve adımlarının, AB Gümrük Birliği’ni gelecek on yıllara uygun hale getirmeye, AB kurallarını ve geleneklerini gümrük birliğine, vatandaşlarına ve işletmelerine en iyi hizmet edecek şekilde güçlendirmeye yönelik olduğu düşünülmektedir.

Jeopolitik ve dünya ekonomisindeki sürekli güncellenen dramatik değişimler neticesinde önlemler almaya devam eden ülke ve birlikler gibi, ülkemizin de gerekli önlemleri alması, eğitime bilime ve dijitalleşmeye önem vermesi dileklerimle…