Gümrük alacakları bakımından yeniden yapılandırma
Uzun süredir beklenen ve kamuoyunda vergi affı olarak da adlandırılan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Peki, yeniden yapılandırma yasası gümrük vergileri ve cezalarının ne şekilde yapılandırılmasını öngörüyor. Bu yazımızda kısaca yeniden yapılandırma yasasının gümrük boyutunu ana hatlarıyla ele alıyor olacağız.
Öncelikle hangi tarihten önce doğan gümrük alacaklarının yeniden yapılandırma kapsamına girebileceğini belirtmemiz gerekiyor. Bilindiği üzere gümrük mevzuatına göre gümrük yükümlülüğünün başladığı tarih, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarih. Yeniden yapılandırma yasasının bu anlamda baz aldığı tarih ise 31.12.2022 olarak karşımıza çıkmakta. Bu durumda tescil tarihi 31/12/2022’den önce (bu tarih dahil) olan bir gümrük beyannamesi kapsamındaki gümrük vergileri ve para cezaları yeniden yapılandırmanın kapsamında yer almakta.
Yeniden yapılandırılacak gümrük alacakları için sağlanan faydalar bakımından belki de en önemli ayrım, alacağın kesinleşmiş olup olmaması. Zira daha önceki yeniden yapılandırma yasalarında olduğu üzere kesinleşmemiş gümrük alacaklarına yeniden yapılandırma ile sağlanan indirim oranları kesinleşmiş olanlara kıyasla daha fazla.
Gümrük hukukuna göre bir alacağın kesinleşmiş olması en basit tanımıyla, kesilen gümrük vergileri ve para cezaları ile ilgili ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açma süresinin geçtiği, idari itiraz, istinaf veya temyiz sürelerinin geçirildiği/kaçırıldığı veya idari para cezalarına ilişkin idari yaptırım kararlarına karşı dava açma süresi geçirilmiş olduğu durumu ifade ediyor.
Yeniden yapılandırma yasası ile kesinleşmiş gümrük alacaklarında;
- Gümrük vergileri asıllarının tamamının ve kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi durumunda, vergi aslına bağlı olarak kesilen idari para cezalarının tamamının,
- Gümrük vergileri asıllarına bağlı olmaksızın kesilmiş idari para cezaları ile 5326 sayılı Kabahatler Kanununun iştirak hükümleri nedeniyle kesilmiş idari para cezalarının % 50’sinin ödenmesi şartıyla cezaların kalan %50’sinin,
- Gümrüklenmiş değere bağlı olarak kesilmiş idari para cezalarının % 30’u ve varsa gümrük vergileri aslının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi Fer’i amme alacakları yerine kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın 7440 sayılı Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla cezaların kalan %70’i ile alacak asıllarına bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi Fer’i amme alacaklarının tamamının,
Tahsilinde vazgeçiliyor.
Yine gümrük hukukuna göre bir alacağın kesinleşmemiş olması durumu, kesilen gümrük vergileri ve cezalarına ilişkin idari itiraz veya yargısal süreçlerinin henüz sonuçlanmadığı aşamayı ifade etmekte. Bu anlamda ise yeniden yapılandırma yasası ile kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklarda;
Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (12.03.2023) dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda; gümrük vergilerinin % 50’si ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi şartıyla vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezalan ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilmekte.
Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (12.03.2022) gümrük vergilerine ilişkin gümrük yükümlülüğü doğmuş ve idari itiraz süresi geçmemiş veya idari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan tahakkukların da bu kapsamda değerlendirileceği yasada ifade edilen hususlar arasında yer almakta.
Elbette gümrük mevzuatına göre düzenlenen para cezaları sadece gümrük vergileri asıllarına bağlı cezalardan oluşmuyor. 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda vergi aslına bağlı olmayan (örneğin usulsüzlük cezaları) veya gümrüklenmiş değere bağlı olarak düzenlenen para cezaları da yer almakta. 7440 sayılı Kanun’da kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklardan;
Vergi aslına bağlı olmayan idari para cezalarında (örneğin usulsüzlük cezaları ) yüzde 25’in ödenmesi durumunda kalan kısmın tahsilinden vazgeçileceği ile
Eşyanın gümrüklenmiş değerine bağlı olarak kesilmiş olan idari para cezalarının yüzde 15’inin ödenmesi durumunda kalan kısmın tahsilinden vazgeçileceği de
Belirtiliyor.
Yasada uzlaşma aşamasında olan gümrük alacakları da unutulmamış. Kanunun yayım tarihi olan 12.03.2022 tarihi itibariyle uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış, ancak dava açma süresi geçmemiş alacaklar da kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacak kapsamında değerlendirilip yukarıda belirtilen hükümlerden yararlanabilecekler.
7440 sayılı Yeniden Yapılandırma Yasası, yükümlülerin 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlara göre tahakkuk ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından henüz beyan edilmeyen aykırılıkların gümrük idaresinin tespitinden önce yine yükümlünün kendisi tarafından bildirilmesini oldukça cazip hale getirmiş. Böylesi bir durumda gümrük vergilerinin tamamı ile Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi koşuluyla idari para cezalarının tamamı ile faizlerin tahsilinden vazgeçiliyor.
Dolayısıyla bu yasa, yükümlülerin geçmiş gümrük işlemlerinde gerçekleştirdiği gümrük ihlallerini herhangi bir cezai müeyyide ile karşılaşmaksızın kendilerinin beyan etmesi için oldukça önemli bir fırsat getirmekte. Bu kapsamda sağlanan yasal altyapının geçmiş dönemlerdeki gümrük risklerini ortadan kaldırmak son derece elverişli olduğunu belirtmek gerekiyor. Yani saha ve zemin futbol oynamaya müsait…
Son olarak yeniden yapılandırmadan faydalanmak isteyenler için zamanın işlemeye başladığını da belirtmek gerek. Bu noktada gümrük alacaklarını yeniden yapılandırmak isteyen yükümlülerin 31/05/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) ilgili gümrük idaresine başvurmaları gerektiğini hatırlatmakta fayda var.