Güçlü hizmet ihracatının zayıf iletişimi

Birkaç gün önce Ticaret Bakanlığı tarafından, Türkiye’nin son dönemde hizmet ihracatındaki performansına vurgu yapan bir açıklama paylaşıldı. Duyuruda, 2002’de 14 milyar dolar olan hizmet ihracatının, 2022’de 90,5 milyar dolara ulaştığı, Türkiye’nin dünya hizmet ihracatından aldığı payın yüzde 1,3 olduğu, Dünya genelinde 23. sırada olduğuna değinilirken, 2023’te hizmet ihracatını desteklemek için 2,5 milyar TL’lik bütçe ayrıldığı ve bu alandaki çalışmalara devam edileceğine vurgu yapılıyordu.

Hizmet ihracatı Türkiye’nin güçlü kaslarından biri. Gerek geçmiş dönem performansı, gerek gelecek potansiyeli açısından incelendiğinde büyüme, cari denge, istihdam, inovasyon, Ar-Ge gibi başlıklarda ülke ekonomisi için yeri doldurulamaz bir etkisi var. Bununla birlikte konu ülke gündeminde genellikle turizm verileri ile kısmen gündeme geliyor ve bu nedenle bazı alanları sürekli gölgede kalıyor. Örneğin büyümeye katkı…

Biliyorsunuz; her büyüme verisi açıklandığında tartışılan konulardan biri net ihracatın büyümeye katkısıdır. Bu katkı, mal ve hizmet dış ticaretine yönelik veriler toplanarak hesap yapılır ve büyümeye katkının önemli bölümü genellikle mal dış ticaretinden değil, hizmet dış ticaretinden gelir.

Hizmet ticaretinin bir diğer rolü cari dengeye istisnasız olarak her yıl pozitif katkı vermesidir. Örneğin 2022’de 90,5 milyar dolar hizmet ihracatının yanında 40,4 milyar dolarlık hizmet ithalatı yapıldı ve 50 milyar dolarlık fazla verildi.

Hizmet ihracatı her ne kadar bir kavram olarak ekonomi gündemine sık gelen bir başlık olmasa da, ülkenin mal ticaretinin yüzde 36’sı kadar bir büyüklüğe sahip. Hizmet ihracatı, Türkiye’nin otomotiv, hazır giyim ve demir-çelik ihracatından toplamından daha yüksek.

Bununla birlikte hizmet gelirlerinin bu denli güçlü olmasının temelinde turizm ve taşımacılık sektörlerinin ezici bir ağırlığı var. Geçen 90 milyar doları aşan ihracatın 78 milyar dolarını bu iki sektör oluşturdu.  

2006’dan 2022’ye 2,5 kat artan toplam hizmet ihracatında en hızlı artış gösteren alan 124 milyon dolardan 3,5 milyar dolara çıkan diğer iş hizmetleri kalemi. Taşımacılık gelirleri yüzde 631 artışla 36,7 milyar dolara yükseldi. En büyük ihracat kalemi olan seyahatteki artış yüzde 137’de kaldı. Büyük olasılıkla taşımacılık sektörü 2024’te seyahat sektörünü geçip hizmet ihracatında ilk sıraya yükselecek.

Telekomünikasyon, bilgisayar ve bilgi hizmetleri alanında bu dönemdeki yükseliş yüzde 508 oldu ve 2022’de 2,6 milyar dolarlık gelir elde edildi. Oyun ve diğer yazılım alanlarında pek çok şirkete yabancı yatırım yapıldığı haberlerini aldığımız bu sektör önümüzdeki yıllarda daha büyük potansiyel vadediyor.

Ticaret Bakanlığı’nın geçen haftaki açıklamasının konuyu ve önemini gündeme getirmek açısından doğru görmekle birlikte, henüz ülke genelinde bu alandaki bilinç düzeyinin son derece yetersiz olduğunu, Hizmet İhracatçıları Birliği ve Türkiye İhracatçılar Meclisi gibi sivil toplum kuruluşlarının bu konuda daha aktif olabileceklerini düşünüyorum. Ticaret Bakanlığı bu kurumlar ve hatta DEİK ile birlikte hizmet ihracatının yurt içi ve yurt dışı iletişimine ve küresel ölçekte algısının güçlendirilmesine ağırlık verse hem içerideki aktörleri daha kolay koordine edebilir hem de bu aktörlerin dış pazarlara girişini kolaylaştırabilir.

Bu hafta

Bu haftaya Haziran ayı PMI, enflasyon ve geçici dış ticaret verileri ile başlıyoruz. Seçim sonrasında yükselişe geçen kur nedeniyle enflasyonda yeniden yükselişin başladığı bir döneme giriyoruz. Önümüzdeki 4-5 aylık dönemde kur kaynaklı etki devam edecektir. Yurtdışında Çarşamba akşamı açıklanacak son FED toplantısının tutanakları ve Cuma günü açıklanacak ABD işsizlik verileri önemli olacak. 

Yurt İçi Veriler

Pazartesi 10:00: İSO PMI verisi

Çarşamba 10:00: Haziran ayı enflasyonu

Yurt Dışı Veriler

Çarşamba 21:00: FED tutanakları

Cuma 15:30: ABD istihdam verileri