Girişim iklimi bozulmasında ekonomisi büyük iller öne çıkıyor

Bir önceki yazımızda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) açılan-kapanan girişim veriler zerinden girişim iklimindeki gelişmeleri değerlendirmiştik. Veriler girişim iklimindeki bozulmanın 2024 yılında da sürdüğünü ortaya koyuyor. Veriler bu durumun sektörlerin hemen hemen hepsine egemen olduğunu gösteriyor. Bugün girişim iklimindeki genel gidişin illere nasıl yansıdığını ele alacağız: 

- 2024 yılında kurulan şirket sayısı (bu veri şirketler ile kooperatiflerin toplamından oluşan tüzel kişilikli girişimleri kapsıyor) bir önceki yıla göre yüzde 10.17 azaldı. Kapanan tüzel kişiliğe sahip şirket sayısı ise yüzde 21.01 arttı. Gerçek kişi ticari işletmelerinde kurulan kirişim sayısı yüzde 18.43, kapananların sayısı yüze 4617 azaldı. Tasfiye durumunda olan girişim sayısı ise yüzde 12.58 arttı. 

- 2023 yılına göre kurulan şirket sayısı düşen il sayısı 55’i buldu. Kurulan şirket sayısı artan il sayısı 26’da kaldı. Yeni kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı 53 ilde düşerken 28 ilde artış gösterdi. 2023 yılının deprem felaketinin etkisinde geçen bir yıl olduğunu dikkate alırsak, 2024’teki düşüşün ağırlığı daha da artıyor.  

- Kapanan şirket sayılarındaki gelişmeler yeni açılan şirketlerdeki gelişmelere göre daha olumsuz bir görünüm sunuyor. Kapanan şirket sayısı 2023’e göre artan il sayısı 59’u buldu. Buna karşın kapanan şirket sayısı azalan il sayısı 22’de kaldı. Tasfiye durumundaki şirket sayısının arttığı il sayısı da 59 oldu.

- Girişim iklimindeki seyri daha iyi yansıtan kapanan şirketlerin yeni kurulan şirket sayısına oranında da benzer bir görünüm var. 2024 yılında kapanan şirketlerin kurulanlara oranı daha da artan illerin sayısı 60’ı buldu.

- Bu göstergeler ışığında illeri sıraladığımızda performansı en iyi olanlar arasında öne çıkanların ekonomik büyüklük açısından küçük iller veya deprem bölgesi illeri olması dikkat çekiyor. 2023 yılını deprem felaketinin olağanüstü olumsuz koşullarında geçiren illerdeki göstergelerin 2024’te daha iyi olması, olağan bir gelişme. Bu dağılım, 2024’te girişim iklimindeki bozulmanın il sayısı ile yaptığımız karşılaştırmadan daha ağır bir nitelik taşıdığına işaret ediyor.

- Girişim iklimi açısından 2024’te en kötü performansı gösteren iller ise daha geniş bir yelpazeye dağılıyor. Bu gruptaki iller, Doğu ve Güneydoğu’nun ekonomisi zayıf illerinin yanısıra Karadeniz’den Akdeniz’e, Orta Anadolu’dan Ege ve Trakya’ya kadar her alana yayılıyor.

- Performansı en kötü iller arasında başta İstanbul olmak üzere Bursa, Antalya, Balıkesir, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Mardin, Bolu gibi illerin yer alması bozulmanın ağırlığını artırıyor.

- Girişim iklimindeki gidişi daha iyi yansıtan kapanan şirketlerin kurulanlara oranındaki artışın en yüksek olduğu iller arasında da ekonomide ağırlığı yüksek iller öne çıkıyor. İstanbul, Bursa, Antalya, Balıkesir bu grupta yer alıyor. Bu illerde kapanan şirketlerin kurulanlara oranında 2023 yılına göre gerçekleşen artış, 10 puanın üzerine çıkmış durumda.