Gider yapımız gelir kaynaklarımızdan hızlı büyüyor
Okan KONYALIOĞLU - Denizli Sanayi Odası Meclis Başkanı
Döviz kuru, enflasyon ve faiz üçlüsünde kurulan neden-sonuç ilişkisi sonrasında izlenen ekonomi politikaları nedeniyle zorunlu hale gelen ücret artışları ve bunun yanında yakıtta, gıdada, lojistik harcama kalemlerimizde yaşadığımız enflasyon “yüksek personel giderlerini” şirketlerin en önemli problemlerinden birisi haline getirdi.
Yılın ilk yarısında 8.506 TL olan asgari ücret yüzde 34 artışla Temmuz 2023 ayından itibaren 11.402 TL oldu. Son iki ayda (Haziran-Temmuz 2023) personel taşıma ve lojistik giderlerimizi doğrudan etkileyen benzinde yüzde 59, motorinde yüzde 81’lik fiyat artışı meydana geldi. İşletmelerimizdeki gıda harcamalarımız, TÜFE içerisinde en fazla fiyat artışı yaşanan ana grup oldu. Buna karşılık 01 Haziran-28 Temmuz 2023 döneminde dolar kurunda yüzde 30’luk bir yükselme gerçekleşti. Kurların baskılanması sonucunda dövizdeki artış, şirketlerin ana harcama kalemlerinden enerji, akaryakıt, finans ve personel giderlerinde yaşanan fiyat artışlarının çok gerisinde kaldı. İhracata odaklanarak milli kalkınma hamlesine güç katmak isteyen şirketlerimiz de doğal olarak bu matematikten olumsuz etkilendiler ve giderlerin gelire oranı büyümeye başladı.
Denizli olarak bizler maalesef bu olumsuz durumdan daha fazla etkilendik. Ocak-Haziran 2023 dönemi ile önceki yılın aynı dönemine ait ihracatımız ülke genelinde dolar bazında yüzde 1.9 azalırken, bu dönemde Denizli ihracatında yüzde 12’lik bir gerileme gerçekleşti.
TCMB geçen hafta “2023-III Enflasyon Raporu”nu paylaştı. Bu raporun detaylarında benim gördüğüm iyimser taraf, önümüzdeki 2. 5 yıl içerisinde maliye ve para politikalarının diğer tüm milli güç unsurlarını destekleyebilecek kuvvet çarpanı olabilmesi niyetiyle pek çok alanda reform yapılacağının dillendirilmiş olması. Ekonomide yüksek çarpan etkisine sahip sektörlere odaklanarak seçilmiş sektörlerde finansmana erişimin (seçici kredi) kolaylaşması, yalın ve verimli üretimin benimsenmesi, nitelikli işgücünün artması, katma değerli üretimin yaygınlaşması, ikiz dönüşümün hızlanması ve sonuçta uluslararası rekabet gücümüzün artması ve ülke olarak refah seviyemizin, yaşam kalitemizin gelişmesi en başta ifade ettiğim faiz-enflasyon-kur döngüsünün doğru tanımlanması ile başlayacak ve eğitimden sağlığa ekonomiden adalete multidisipliner bir anlayışla yönetilecek bu reformlar ile hayat bulacaktır.
Süratle ve ısrarla hayata geçirildiğinde anlam kazanacak bu reformlar ile Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Dünya Ekonomik Görünümü Nisan 2023 Raporunda yer alan tablonun da lehimize değişeceğini değerlendiriyorum. Zira, bu rapora baktığımızda, durum çok da iç açıcı değil; Türkiye 905. 5 milyar dolar gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) ile 196 ülke içerisinde sıralamada 19’uncu büyük ekonomi olarak yer alırken, 2022 nüfus verisine göre 10 bin 618 dolarlık kişi başı milli geliri (kişi başı refah) ile dünyada 79. sırada yer almakta.
Bu veriler ışığında, sanayicinin kırmızı okyanusta büyüme alışkanlığını mavi okyanusa taşıyamadığımızda, diğer bir ifadeyle “fiyatı düşürürüm, hacmi artırırım ve sürümden kazanırım” anlayışını katma değerli yapıya dönüştüremediğimizde, ana giderlerimizin toplam gelire oranının özellikle Denizli ve benzer nitelikteki birçok ilimizde artarak devam edeceğini veya şirketlerin küçülmeye gideceğini ve/veya kayıt dışı istihdamın artacağını söylemek çok yanlış olmayacaktır.
Bu topyekûn mücadelede iş insanları olarak bizler de bu reformlarla birlikte şirketlerimiz için gereken dönüşümü ivmelendirebilir ve işletmelerimizde sürdürülebilir karlı büyümeyi başlatabilirsek, kişi başı gayrisafi yurt içi hasılada dünya sıralamamız ve refah seviyemiz değişecektir. Bu nedenle; klasik personel yönetiminden stratejik insan kaynakları yönetimine geçmek, tasarım ve teknolojiyi içselleştirerek ileri teknoloji ürün ve hizmetlere yönelmek, uluslararası kalite hassasiyetlerini standart hale getirmek ve tüm bunları dijital ve yeşil dönüşümle birlikte başarmak zorunda olduğumuz bu dönemi ülke olarak çok iyi kullanmak zorundayız.