Gelir dağılımında bozulma hızlanarak devam ediyor

TÜİK tarafından açıklanan verilere göre 2023 yılında Gini katsayısı 0,433’e çıkarken, P90-P10 oranı 15’e ulaştı. Bu, ülkedeki gelir dağılımının hızlanarak bozulmaya devam ettiğini gösteriyor.

GINI katsayısı gelir dağılımının en sağlıklı göstergelerinden biri olarak kabul edilir. Oranın 0’a yaklaşması ülke genelinde gelirin insanlar arasında daha eşit dağılması olarak yorumlanırken, 1’e yaklaşması adaletsizliğin arttığı anlamına gelir. Teorik olarak mümkün olmasa da oranın 1 olması, ülkedeki tüm gelirin sadece bir kişide toplanması, 0 olması ise herkesin eşit gelir sahibi olması demektir.

Türkiye’deki mevcut durum için iki tespitte bulunabiliriz. Birincisi Gini katsayının son yıllarda yükselmesi; yani gelir dağılımın giderek bozulması. 2014’ten sonra burada yukarı yönlü hareketlenme başlıyor. Ancak asıl bozulma 2022 ve 2023’te gerçekleşiyor. Son iki yıldaki kötüleşmede, negatif reel faizin, kur korumalı mevduatın, dövizdeki yükselişin, gayrimenkul fiyatlarındaki sıçramanın ayrı ayrı ciddi payı olduğu kesin.

İkincisi ise diğer ülkelere kıyasla Türkiye’deki durumun daha zayıf olması. Türkiye, maalesef, gelir dağılımının en bozuk olduğu ülkelerden biri. Kosta Rika, Şili ve Meksika ile bu alanda en zayıf; Çekya, Belçika, Polonya en iyi ülkeler arasında yer alıyor.

Ülkemizde gelir dağılımındaki bir başka bozulma göstergesi ise P90/P10 oranı. Gelirden en fazla pay alan %10'luk nüfusun elde ettiği gelirin, en az pay alan %10'luk kesimin elde ettiği gelire bölümü ile hesaplanan oran 2023’te 15 oldu.

Bu veriler bizi başka bir noktaya taşıyor. O da; Türkiye’de “enflasyon ile mücadele iletişiminin” dar bir çerçevede yürütülüyor olması. Toplum olarak enflasyon hakkında bilmediğimiz, ya da bildiğimiz halde göz ardı ettiğimiz bir realite, gelir dağılımındaki iyileşmenin düşük enflasyon ile mümkün olduğu. Bu nedenle fiyat artışlarını yavaşlatmaya çalışırken, vatandaşın desteğini almak için gelir dağılımı konusunun ön planda tutulması gerekiyor.

Yurtiçi

* 5 Şubat 10:00: Ocak ayı enflasyonu

* 6 Şubat 10:00: Adrese dayalı nüfus verileri 2023

* 6 Şubat 14:30: Ocak ayı reel efektif kur endeksi

* 9 Şubat 10:00: Aralık ayı sanayi üretim endeksi

 Yurtdışı

* 5 Şubat 17:45: ABD hizmetler PMI

* 7 Şubat 10:00: Almanya Aralık ayı sanayi üretimi

* 9 Şubat 10:00: Almanya Ocak enflasyonu