G20’den COP28’e doğru enerji
Gezegenimizdeki nüfusun üçte ikisini, en zengin 20 ülkeyi kapsayan, küresel ekonomi ile politikayı görüşmek üzere bir araya gelen G20 adlı grupta Avrupa Birliği (AB), ABD, Arjantin, Almanya, Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Güney Afrika, Güney Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Kore, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan ve ülkemiz var. “Tek Dünya, Tek Aile; Tek Gelecek” temalı 9-10 Eylül 2023’teki 18. G20’de Birleşmiş Milletler(BM) kararlarına vurgu yapılarak savaş, ekonomi, sağlık, gıda sorunları görüşülürken BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları(SKA) için ilerlemedeki engeller ortada idi. Sorunlarımızın hepsi birbiri ile etkileşimli SKA’larla tanımlı.
2030 hedefi için hızımız çok yavaş iken kaygının sesi yüksek değil. Çok çalışmak gerek. Çok. G20 teması gezegenimizin iklim değişikliği; çevre kirliliği; biyoçeşitlilik kaybı üç temel aciliyetini de içeriyordu. İklim değişikliğine karşı yatırım ve düşük maliyetli finansmanın artması gereği, kalkınma bankalarının önemi ile enerji sera gazı salımlarının azaltılması için yenilenebilir kaynaklar öne çıktı. Yeni Delhi G20 Liderleri Bildirgesi’nin Sürdürülebilir Gelecek İçin Yeşil Kalkınma Antlaşması başlığında “Temiz, Sürdürülebilir, Adil, Uygun Fiyatlı ve Kapsayıcı Enerji Dönüşümünün Uygulanması” gereği altında enerji vardı. Yenilenebilir kaynaklı enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması ve teşvik edilmesi sözü verilmesi ile iklim eylemi fonları için varılan anlaşma önemli oldu. Küresel Enerji Erişimini Hızlandırmak İçin Yenilenebilir Enerjinin Teşvik Edilmesi; Enerji Verimliliği İyileştirme Oranının 2030’a Kadar İki Katına Çıkarılması adlı gönüllü eylem planları ile Enerji Dönüşümünde Kritik Mineraller İçin Gönüllü Yüksek Düzey Prensipler ve G20 Hidrojen İçin Gönüllü Yüksek Düzey İlkeler belirlenirken Hindistan öncülüğündeki Küresel Biyoyakıt Birliği(GBA) tanıtımı yapılarak sürdürülebilir biyoyakıtların düşük emisyonlu kalkınmadaki yeri bildirildi. Lakin fosil kaynak tüketiminin azaltılması için anlaşma olmadı. Akçe rakamları korkutucu idi. 2030’a dek gelişmekte olan ülkelerin salım azaltım hedefleri için 5,8-5,9 trilyon dolar, enerjinin küresel yeşil dönüşümü için 4 trilyon dolar’lık düşük maliyetli finansman gerek. Vay. G20 liderleri Mahatma Gandhi’nin Raj Ghat Anıtı’nda saygılarını sundular. M. Gandhi’nin sade yaşam felsefesini simgeleyen bu anıt, bahçesi ve çeşmeleri bizlere SKA için mistik bir mesaj gibidir. Orada yaşamımızı bambaşka yorumlayabiliriz. Huzurlu ve mutlu nefesim aklımda. Liderler neler düşündü acaba?
İnsan suçlu, gezegen masum
G20 ardından sanki 2022’deki BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 27. Taraflar Konferansı(COP27) sonunda idik. Ne sözler, ne beyanlar, ne uzlaşmalar, ne anlaşmalar, ne antlaşmalar vardı. Çok laf, çok iddia olmuyor. İnsan suçlu. Gezegen masum. Gençlik Türkçesi ile “Yalan oldu”. Çok çalışamadık. Zaman su gibi geçti. Şimdi COP28’i bekliyoruz. 30 Kasım-12 Aralık 2023 tarihlerinde Dubai’de Paris Anlaşması ardından 7 yıl geçmiş ve 2030 için 7 yıl varken yarı yoldayız. Mühim. Acı gerçekler ortada. 2030’a dek sera gazı salımlarının yüzde 43 azaltılması, uyum, finansman, kayıp ve hasar başlıklarında ilerlemeliyiz. COP28’in çağrısı var: Düşük Karbon Versiyona Geçin. COP28’in iddiası var: Dönüşümsel COP Eylemi Sunma ve Herkes İçin COP. Kolay mı? Zor. Yine bir Genç Türkçesi “Kasmak gerek”. Çok çalışmak gerek. Çok. COP28’in birinci öznesi enerji.COP28 Başkanı Dr.Sultan Ahmed Al Jaber, COP başkanı olan ilk CEO. Dr. Jaber’in enerji sektörel deneyimi yüksek. O bir enerji adamı. İzlemek teknik keyifli olacak.
Borsa İstanbul’da enerji şirketlerinin halka arzına talep yüksek
Ülkemiz iklim değişikliği ile mücadele yolunda ilerliyor. Temmuz 2023’te oluşturulan “İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulu (İDUKK)” çalışıyor, Türkiye’nin İklim Değişikliği Azaltım Eylem Planı (2023-2030) ile Ekim 2022 tarihli İklim Değişikliği İle Mücadele Kanunu taslaklarının paydaş görüşleriyle şekillendirilmesi sürmekte. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Temiz Enerji, İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırma Enstitüsü Kasım 2022’de kuruldu. İddialı ve bilime dayalı hedeflerle sera gazı salımlarımızı azaltmalıyız. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanlığı ile BM Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yönetilen AB’nin finanse ettiği “Türkiye’de Yerel İklim Eylemi İçin AB Ortaklığı Projesi” 1 Mayıs 2023’te başladı. Hepsinde güzelim ülkemizin hem yurttaş enerjisini hem de her yerde enerjiyi iyi yönetme gereği var. Çok çalışma gereği var. Ben ahir ömrümde hiç böyle günler görmedim. Zor günler. Ancak yaşamdaki hem akçeli maliyeti hem de gezegene maliyeti azaltmak için hepimize görev düşüyor.
Borsa İstanbul’da enerji şirketlerinin halka arzına talep yüksek. Ne mutlu ki yenilenebilir kaynaklı yatırımlarımız arıyor. Güneş elektriği coşuyor. Güneşe yatırım ilgisi beklentileri geçti. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu(EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz’ın ifade ettiği gibi güneş seferberliğiyle bütün Türkiye kazanmaya devam edecek. İstanbul Teknik Üniversitesi Zorlu Energy Solutions (ZES) Güneş Arabası Ekibi (İTÜ ZES GAE) güneş elektriğinin, elektrikli araçların ülkemizde tanıtımı için 19 yıldır yollarda. Cumhuriyetimizin 100. yılı İTÜ’müzün 250. yılında güneş arabalarının lider yarışması Bridgestone World Solar Challenge (BWSC) yarışında, 22- 29 Ekim 2023’te ARIBA ZES XE’nin Avustralya’daki başarısını bekliyoruz. Darwin ile Adelaide arasında 3021 km’lik zorlu bir yarış. Öğrencilerimin hem güneşli yolları hem de bahtları açık, ekibimize destek veren kuruluşların bereketi güneş gibi olsun.