Futbol neden “kirli” bir oyun?

Dirty Tackle raporuna göre küresel futbol endüstrisi her yıl 64 ila 66 milyon ton CO2 salımından sorumlu. Bu miktar, tüm Avusturya'nın yıllık emisyonuna eşdeğer. Futbolun karbon ayak izini artıran etkenlerin başında sponsor anlaşmaları geliyor. Petrol ve gaz şirketleri, havayolları, otomobil üreticileri ve fast food markaları, birçok futbol kulübünün ana sponsorları arasında.

Dünya genelinde, sosyo-ekono-mik durumu fark etmeksizin kit-lelerin takip ettiği futbol, bazıları için spordan çok daha fazlası. Bir yaşam tarzı, güç simgesi, daya-nışma, aidiyet.... Fakat dünyanın en popüler sporu, artan karbon emisyonları ve iklim eylemi konusundaki ek-siklikleri nedeniyle giderek daha fazla eleştiriliyor. FIFA'ya göre dünya genelinde yaklaşık beş milyar insan kendi ni futbol taraftarı olarak görüyor. 2022 Dünya Kupası finali 1,5 mil yar kişi tarafından izlendi ve her yıl 220 milyon taraftar maçlara gidiyor. Küresel çapta konuşu-lan futbol, sadece Avrupa'da 35,3 milyar Euro'luk bir endüstri de-ğeri taşıyor. Ancak futbolun karanlık bir tarafı var. Scientists for Global Responsibility ve New Weather Institute tarafından hazırlanan <> raporu bu karan-lık tarafı gözler önüne seriyor.

Futbolun karbon ayak izi Avusturya kadar

Rapor, küresel futbol endüstri-sinin her yıl 64 ila 66 milyon ton CO2 salımından sorumlu oldu-ğunu ortaya koyuyor. Bu miktar, tüm Avusturya'nın yıllık emisyo-nuna eşdeğer. İklim değişikliğinin etkileri-ni şimdiden hisseden futbolcu-lar ve takımlar, taraftarlarını bi-linçlendirmek için yaratıcı yol-lararıyor. Dirty Tackle raporunu hazırla-yan isimlerden Araştırmacı Dr. Stuart Parkinson, futbolun bū-yük bir kirletici olduğunu ve bu durumun giderek daha kötü hale geldiğini vurguluyor: "Buaraştır-ma, futbolun iklim değişikliğine olan katkısının büyüdüğünü ka-nıtlayan güçlü bir belge sunuyor. Ancak karar alıcıların bu soru-nu yeterince değerlendirme ni-yetinde olduğuna dair pek az işa-ret var." Gerçek şu ki, oyunun gelece-ğini korumak için takımların, oyuncuların ve taraftarların so-rumluluk alması gerekiyor. Çün-kü eğer futbol sürdürülebilir ol-mazsa, oynayacak bir gezegen de kalmayabilir.

Galatasaray güneş enerjisi santrali ile Guinness Rekorlar Kitabı'nda

2021 yılında Enerjisa Enerji tarafından Galatasaray Stadyumu'nun çatısına kurulan güneş enerjisi santrali Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi. Rekorlar kitabına giren santral, kurulu gücü bakımından dünyanın en büyük stadyum üstü güneş enerjisi santrali olarak tarihe geçti. 10 bini aşkın güneş paneli ile Aralık 2021 tarihinde üretime başlayan santral, kurulu gücü bakımından dünyanın en büyük stadyum üstü güneş enerji santrali unvanına sahip. Performansa Dayalı İş Modeli ile kurulan güneş enerjisi tesisi sayesinde stadyum kendi elektriğini kendi üreterek enerji tasarrufu konusunda da rol model durumda. Güneş panellerinin yıllık enerji tasarrufu yaklaşık 2 bin hanenin elektrik ihtiyacına denk geliyor ve yılda 3 bin 250 ton karbon emisyonunu azaltıyor. Bu, 25 yılda 200 bin ağacın korunmasına eşdeğer bir kazanım anlamına geliyor.

Marshall Adaları, Futbol oynayamadan yok olabilir

Dünyada FIFA tarafından tanınmayan tek ülke Marshall Adaları. Ancak ülke, iklim değişikliği nedeniyle tamamen sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya. Deniz seviyesinin sadece bir metre yükselmesi, nüfusunun yarısının yaşadığı Majuro Atolünün yüzde 80'ini yok edebilir. NASA verilerine göre, son 30 yılda deniz seviyesi 10 cm yükseldi. Bu tehlikeye dikkat çekmek isteyen Marshall Adaları Futbol Federasyonu, PlayerLayer markasıyla iş birliği yaparak özel bir forma tasarladı: "2030 No Home". Bu forma, reklam kampanyası boyunca yavaş yavaş kaybolarak, adaların iklim değişikliği nedeniyle yok olma sürecini simgeliyor. Marshall Adaları yetkilileri şu mesajı veriyor: "Futbol takımı kurmak istiyoruz, sadece halkımıza gurur kaynağı sunmak için değil, aynı zamanda dünyanın en popüler sporunu kullanarak adalarımızın tehlikede olduğunu anlatmak için."

Forest Green Rovers, dünyanın en çevreci kulübü

İklim değişikliği, futbolu doğrudan etkiliyor. İngiltere Futbol Federasyonu'na göre, her yıl yaklaşık 100 bin amatör maç. aşırı hava koşulları nedeniyle iptal ediliyor. Araştırmalar, 2050'ye kadar İngiltere'deki futbol sahalarının yüzde 25'inin kısmen ya da tamamen sular altında kalacağını öngörüyor. Cardiff City ve Hull City'nin statlan ise tamamen batma riski taşıyor. Bazı futbolcular ve kulüpler bu konuda öncülük ediyor:

►Héctor Bellerín, Arsenal forması giydiği dönemde her galibiyet için 3 bin ağaç dikme sözü verdi.

►Leeds oyuncusu Patrick Bamford, iklim değişikliğine dikkat çeken 'şimşek' işaretiyle gol sevincini kutluyor.

►Forest Green Rovers, dünyanın en çevreci kulübü olarak kabul ediliyor. Stadyumu 100 yenilenebilir enerjiyle çalışıyor, solar enerjili çim biçme robotları kullanıyor ve yağmur suyunu geri dönüştürüyor.

►Bazı kulüpler, BM'nin Spor için İklim Eylemi Çerçevesi'ne katılarak 2030'a kadar emisyonlarını yarıya indirme ve 2040'a kadar net sıfır hedeflerine ulaşma sözü verdi.

Futbolun karbon emisyonlarını artıran 3 neden

TARAFTAR VE TAKIM SEYAHATLERİ

Ulaşım, futbolun karbon ayak izinin en büyük kaynağı. Ortalama bir yerel lig maçının yaklaşık bin 700 ton CO2 ürettiği tahmin ediliyor. Bunun yarısı taraftarların, özellikle özel araç kullanımı nedeniyle oluşuyor. Uluslararası maçlarda ise bu oran yüzde 50 artıyor çünkü taraftarlar daha fazla uçuş yapıyor. Büyük turnuvalarda, özellikle Dünya Kupası finalleri gibi etkinliklerde, bu emisyonlar 42 katına kadar çıkabiliyor. Takımların kendileri de büyük emisyon kaynakları arasında. BBC Sport, 2023 yılında İngiltere Premier Ligi takımlarının sadece iki ay içinde 81 kısa mesafeli iç hat uçuşu gerçekleştirdiğini tespit etti. Bazı uçuşlar sadece 27 dakika sürdü. Araştırmacılar, UEFA Uluslar Ligi gibi uluslararası maçların artmasının futbolun seyahat kaynaklı emisyonlarını artırdığını belirtiyor. Çözüm olarak, bölgesel turnuvaların teşvik edilmesini öneriyorlar.

STADYUM İNŞAATLARI

Futbolun karbon ayak izinin büyük bir kısmı stadyum inşaatlarından kaynaklanıyor. 2022 FIFA Dünya Kupası için yedi yeni stadyum inşa edildi ve bu süreçte yaklaşık 1,6 milyon ton CO2 salındı. Daha da büyük bir sorun, 2034 Dünya Kupası'nın Suudi Arabistan'da düzenlenecek olması. Turnuva için 11 yeni stadyum inşa edilecek ve uzmanlara göre, bu durumun çevresel etkisi kendi rekorunu kıracak.

SPONSORLAR VE YÜKSEK KARBONLU FİNANSMAN

Futbolun karbon ayak izini artıran bir diğer büyük etken ise sponsor anlaşmaları. FIFA, 2024 yılında dünyanın en büyük petrol şirketlerinden Aramco ile anlaşma imzaladı. UEFA, Katar Havayolları ile uzun süredir devam eden bir sponsorluk ilişkisine sahip. Petrol ve gaz şirketleri, havayolları, otomobil üreticileri ve fast food markaları, birçok futbol kulübünün ana sponsorları arasında. Rapora göre, futbolun karbon emisyonlarının yüzde 75'i bu tür sponsorluk anlaşmalarından kaynaklanıyor. Hollandalı futbolcu Tessel Middag, FIFA'nın Suudi Arabistan'ın futbol yoluyla itibarını güçlendirmesine izin vermesinin, oyuncuları ve taraftarları zor durumda bıraktığını söylüyor. Middag, "Futbolun geleceğini güvence altına almak için en üst düzeyde gerçek liderlik gerekiyor" diyor.