FOMO ile TINA arasında

Karar alırken bizi etkileyen iki güçlü duygu var. Fırsatı kaçırma korkusu (FOMO) ve başka seçenek yok (TINA). Kariyer seçimlerimizden vaktimizi nasıl değerlendireceğimize, şahsi yatırımlarımızdan şirket kararlarına, bizi etkileyen bu iki faktörü konuşalım.

Amerikalı yazar ve girişim sermayesi yöneticisi Patrick J. McGinnis’in 2004’de ortaya attığı FOMO ‘fırsatı kaçırma korkusu’ ifadesinin İngilizce baş harflerinden oluşuyor (fear of missing out). Teknolojinin yaygınlaşması ve insanların olumlu tecrübelerini bol bol paylaşmasıyla bu hissiyat daha da arttı. Hayatımızın her tarafını kaplayan FOMO’nun çok çeşitli örneklerini var. Mesela, ‘falanca kişi X ürününden almış/ Y restoranına gitmiş/ Z otelinde kalmış, ben de yapayım’. Yahut ‘filanca kişi şu hisseden/ coin’den/ arsadan inanılmaz para kazanmış, ben de yapayım’. Mesela, ‘telefonumdan 10 dakika uzak kaldığımda sosyal medyada neler yazılmış, mesaj gruplarında neler dönmüş, beni kimler aramış?’

Bunun hem kişiler hem de şirketler için riskleri aşikâr. Ne yapacağınızı başkaları belirler, yani pratikte kendi kararlarınızı alamazsınız. Odaklanamazsınız, çünkü sürekli bir yerde bir şeyler olmaktadır. En önemlisi, tatmin/ mutlu olamazsınız, zira sürekli ne kaçırdığınıza hayıflanmaktasınızdır. FOMO’nun farkında olmak, ara ara kendimizi ‘bu durumda mıyım?’ diye sorgulamak ve hangi konuda zaafımız varsa (rakip firmalar, sosyal medya) o konuda ‘detoks yapmak’ yararlı olacaktır.

Britanya Başbakanı Margaret Thatcher’ın 1980’deki bir konuşması daha sonra bir slogana, hatta bir kavrama dönüştü: ‘başka seçenek yok’ ifadesinin İngilizce baş harflerinden oluşan (there is no alternative) TINA. Bu, karar vericiler için iki ucu keskin bir bıçak. Bir yanda kararlılığı gösteriyor, odaklanmayı sağlıyor ve ekibi tek bir hedef etrafında seferber ediyor. İspanya’yı fethe çıkan Tarık bin Ziyad’ın ordusunu getiren gemileri yaktırarak askerlerine dönüş yolu olmadığını göstermesi gibi. Bu anlamda başarılı bir liderlik enstrümanı.

Öte yandan, TINA’nın karmaşık problemlerde geniş bakış açısını daraltmak veya hemen adım atmaya zorlamak gibi riskleri de var. X işini kabul etmeliyim, Y yatırım aracını satın almalıyım, Z ürününü çıkarmalıyız gibi kararlar alırken en iyi argüman ‘çünkü başka seçenek yok’ ise, tekrar düşünmenizi öneririm.

FOMO, TINA ve benzeri etkilere rağmen uygun kararlar vereceğiniz bir hafta dilerim.