Flake, Türk-Amerikan ilişkileri konusunda umutlu ayrılıyor
Ankara ile Washington arasında yakın dönemde gergin olan ilişkilerde ibre, son aylarda işbirliğine doğru dönmeye başladı. Bunda, ABD'nin Demokrat Başkanı Joe Biden'ın Ankara'ya atadığı yüksek kalibreli bir politikacı olan son Amerikan Büyükelçisi Jeff Flake'in etkisi büyük. Cumhuriyetçi Parti'den Senatör seçilen, ancak Cumhuriyetçi Başkan Trump'ın politikalarına karşı çıkan Flake, Türkiye'de yaklaşık iki buçuk yılı bulan Büyükelçiliği'ni Ankara'daki gazetecilerle bir araya geldiği sohbet toplantısında değerlendirdi.
“Karşılıklı güven pekişti...”
Biden'ın kendisine ABD Büyükelçiliği görevi önerdiğinde "ancak kritik önemde/ sonuç getirici bir ülkeye atanmak isterim" dediğini aktaran Flake, Türkiye'nin de gerek coğrafi konumu, gerekse uluslararası siyasetteki yeri nedeniyle tam da böyle bir ülke olduğunu vurguladı. Türkiye'yi ABD için "vazgeçilmez müttefik" olarak nitelendiren Flake, iki ülkenin Ankara'nın İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğini kabul etmesinden, ABD'yle uzlaşılan F-16 satışına, hatta Rusya ve Batı arasındaki son esir değişimine kadar uzanan yelpazede "karşılıklı güveni pekiştirdiklerini" de anlattı.
"Yönetim değişse de, Türkiye'ye yaklaşım değişmez..."
Yaklaşan ABD seçimlerine de değinen Flake, Washington'da yönetim değişse bile, Amerikan dış politikasında çok fazla değişiklik olmayacağını vurgularken, bunu dış politika oluşumunda Amerikan Kongresi'nin oynadığı önemli role bağladı. Flake, özellikle Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan normalleşmenin Amerikan Kongresi'nde Türkiye hakkındaki yaklaşımı olumlu etkilediğini, Ankara'nın Erivan'la da normalleşme sürecine girmesi halinde de, bu olumlu yaklaşımın daha ileriye taşınabileceğini söyledi. Özellikle son esir değişiminin "çok karmaşık ve büyük bir operasyon olduğunu" söyleyen Flake, esir değişimine lojistik destek sağlayan Türk bürokrasisinin "profesyonelliğine" pek çok kez atıfta bulundu. Flake, Türkiye'nin dışarda bırakıldığı F-35 beşinci nesil savaş uçağı projesi için ise, Rusya'dan alınan S-400 füzelerinin "geri dönüş için engel" olduğunu söyledi. Ancak S-400'ler için bir formül bulunması halinde, sadece ABD'nin değil, tüm F-35 konsorsiyumunun Türkiye'nin yeniden projeye dahil olmasına sıcak baktıklarını ifade etti.
Türkiye'nin bölgede oynayabileceği rol
Amerikan Büyükelçisi, Türkiye'nin hem Gazze meselesinde, hem Ukrayna savaşında gerginliğin azaltılması konusunda kritik rolü olabileceğine de vurgu yaptı. ABD'nin Hamas'ı "terör örgütü" olarak gördüğünü söyleyen Büyükelçi, ancak Filistin davasını içselleştirmiş durumdaki Türkiye'nin Filistin'de ve bölgede tüm taraflarla görüşebilmesinden övgüyle bahsetti. Flake, Gazze'deki çatışmaların Ortadoğu'ya yayılmaması için Türkiye'den de İran üzerindeki etkisini kullanmasını istediklerini belirterek, "Bir gözlem olarak şunu söyleyebilirim; Türk yetkililerle görüştüğümde, İran'ın İsrail'e olası saldırısının bölgedeki gerginliği arttıracağına ilişkin bize göre daha az endişeli oldukları izlenimini edindim. Türkiye, komşuları konusunda bize göre daha tecrübeli" dedi. Amerikan Büyükelçisi, ülkesinin Ortadoğu'ya son dönemde yaptığı, aralarında uçak gemilerini göndermenin de olduğu silah yığınağı konusunda ise, "müttefiklerimizin bu adımlardan endişe etmesine gerek yok" dedi. Flake, hem bölgeye gemi gönderilmesinin, hem de İsrail'e ABD'nin onayladığı son silah satışlarının, "İsrail'in savunmasına destek olmayı amaçladığını" da savundu.
Rusya uyarısı
Büyükelçi Flake, Ukrayna meselesinde ise Türkiye'nin Montrö Antlaşması’nın savaş koşullarındaki maddelerini uygulayarak, Karadeniz'e savaş gemisi girişini durdurmasından ise övgüyle bahsetti. Büyükelçi, "ABD Montrö Antlaşması'nın imzacısı ülkelerden değil. Ayrıca savaşa taraf bir ülke de değil" notunu düştü, ancak buna rağmen Türkiye'nin NATO müttefiklerinden Karadeniz'e savaş gemisi gönderilmemesi konusundaki talebini anlayışla karşıladıklarını ve desteklediklerini ifade etti.
Flake, Ukrayna ile savaş halinde olan Rusya'nın "savaş ekonomisi uyguladığını" da vurgulayarak, bu nedenle bu ülkeye yapılacak ihracatta tüm müttefiklere dikkatli olma uyarısında bulunduklarını söyledi. Büyükelçi, "Rusya'nın Ukrayna'ya attığı bazı füzelerde Amerikan yapımı parçalar bile bulunduğunu" ifade ederek, Rusya'yla ticaretin malzemelerin "çift kullanımı" göz önüne alınarak yapılması gerektiğini söyledi. Türkiye'nin ABD'den gelen bu yöndeki uyarıları dikkate aldığını da belirten Flake, "Pek çok sektörde Türkiye'yle iyi bir işbirliği içindeyiz. Bazı sektörlerde ise hala çalışmaya devam ediyoruz" dedi.
"Türkiye'nin Afrika açılımını destekliyoruz..."
Flake, aralarında Somali ile imzalanan anlaşmaların da olduğu, Türkiye'nin son dönemde Afrika'ya yönelik attığı adımları "desteklediklerini" de vurgulayarak, bu adımları "ABD'nin bir NATO müttefikinin, Rusya'nın Afrika'da Wagner ile Çin'in ise yatırım diye başlayıp, Afrika ülkelerini borç tuzağına sokan adımlarına karşı adımlar" olarak yorumladıklarını anlattı. Flake, "Türkiye'nin Afrika'da eski sömürge yükü yok" diyerek, bu durumun Ankara'nın Afrika'daki adımlarını kolaylaştırdığını da sözlerine ekledi.
Şimdi ne yapacak?
Eski siyasetçi Flake, kendisini "eski Büyükelçi" haline de getirecek ABD'ye geri dönüşünde "ne yapmayı planladığına" ilişkin soruları ise karşılıksız bırakmayı tercih etti. Ancak Elçi'nin daha görev süresini doldurmadan, ABD seçimlerine iki ay kala memleketine dönüşü, ilerde de Flake'in adının Amerikan sisteminde kilit noktalarda olabileceğinin işareti gibi...