Fırsat mı, tehdit mi?
Ölçemediğiniz bir şeyi değerlendiremezsiniz…
Bu sözler benim en beğendiğim özlü sözler arasında her zaman ön sıralarda durur.
Çünkü evrende her şey görecelidir.
İhracata verilmesi düşünülen ürünlerin, hedef pazarlara uygun olup olmadığı konusunda yapılacak çalışmalarda, SWOT simgesi ile belirtilen, benim etki analizleri olarak ifade ettiğim değerlendirmelerin yapılmasını salık veriyorum.
Bildiğiniz gibi bu simge İngilizce Strength / Weakness / Opportunities / Threats sözcüklerinin baş harflerinden alınarak türetilmiştir. Biz de Türkçemizde bunu kuvvetli ve zayıf yönler ile fırsatlar ve tehditler olarak kullanıyoruz.
Burada bu dar mekânda bu analizi öğretmeye çalışmayacağım elbet.
Amma bir örnek olay üzerinden yürüyerek bazı noktalarına değineceğim.
Öte yandan gerek öğrencilerimi gerekse birlikte çalıştığımız genç arkadaşları, bu analizi kendi kişisel yeterlilikleri üzerine de yapmaları konusunda yönlendirdiğimi de belirtmek isterim.
Örnek olayımızdaki firma, birkaç yüz kişi çalıştıran KOBİ irisi bir işletme.
Üretim olanakları kuvvetli, orta seviye teknolojiye hakimler ancak kadrolarının yeterlilikleri konusunda sıkıntıları var. Zira yönetim, işe alınan elemanları, mevcut yetenek ve yeterlilikleri çerçevesinde kullanmak yerine kendi istedikleri pozisyonda çalıştırıyor. Bu da elemanların zorlanmasına, hoşnutsuzluğa ve bir süre sonra da işten ayrılmalarına yol açıyor.
Bu olayın birkaç kere tekrarlandığını öğrenmem üzerine bunun, işletmenin zayıf bir noktası olduğunu vurgulayarak bir SWOT analizi yapmayı teklif ettim.
Çalışmanın en ilginç tarafı üst düzey bir beyaz yakanın bu olayı o elemanlardan kurtulma fırsatı olarak değerlendirmesi idi.
SWOT analizinde hem fırsatlar hem de tehditler işletme dışındaki olgulardır.
Zayıf ve kuvvetli yönler de işletmenin iç dinamikleri üzerinden değerlendirilir.
Bizim değerlendirmeyi beceremeyip işten çıkarttığımız ancak yeterlilik sahibi çalışanların, rakiplerimiz tarafından değerlendirilmesi, onlar için fırsat ve fakat bizim için bir tehdit oluşturabilir.
Bunun işletmemizdeki karşılığı yönetimdeki zayıflıktır.
Öte yandan, bütçelerini rahatsız etmeyeceği aşikâr olan bir bedelle alınabilecek ve planlama ile iş akışlarını oldukça düzene sokarak verimliliği yükseltecek bir yazılımı, “Biz bu yazı çizi işleri ile uğraşamayız” diyerek almamayı, yönetim zayıflığı olarak değerlendirmezsek ciddi hata olur.
Rakiplerimizin, dijitalleşmeyi bizden daha ciddiye alarak bu konuda hem insan kaynağı hem de yazılım ve donanım yatırımları yapması bizim için bir tehdittir.
Devletimizin yaptığı bir ikili anlaşma, o ülkede bizim için fırsat yaratabilecekken, bize rekabet edebilecek firmaların bulunduğu bir ülkenin başka birileriyle yapacağı ikili anlaşmalar da bize tehdit oluşturacaktır.
Fırsatları ortaya çıkarabilmek için, hedef ülkelerin ithalatlarının yıllar temelindeki artış veya azalış eğilimlerini gerek uluslararası hareketler ve gerekse o ülkenin özelindeki gelişmeler çerçevesinde incelenip yorumlanması gerekir.
Unutmayalım ki bu analizlerin, yaşayan piyasalarda oluşacak gelişmeler çerçevesinde hem ürün ve hem de pazar temelinde belirli aralıklarla yinelenmesi gerek şarttır.