Faturalar kârla değil, nakit ile ödenir (1)
Şirketin ilk önce kârına mı bakarsınız, kasadaki parasına mı? Bence her ikisine de bakın çünkü şirket zarar ederken bir yandan da nakit yaratabilir. Örneğin, mevcut ekonomik darboğazdan dolayı şirketin satışlarının düştüğünü gören yönetici çare olarak şirketin arazisini satmaya karar verir. Nakit dengesini sağlamak için araziyi değerinin çok altında satması ve bu işlemden zarar yazması kuvvetle muhtemeldir. Bu durumda şirketin gelir tablosu satışlarda düşüş ve zararına varlık satışı nedeniyle zarar gösterse de bilançosunda kapı gibi nakdi olacaktır. Dolayısıyla zarar eden şirket de bir yandan nakit yaratabilir.
Biz olmuşken hem kâr hem de nakit olsun diyelim ve nakdin peşine düşelim. Peki o zaman “nerede bu nakit?”
Nakit nerede?
Nakdi arayacağımız yer evin bahçesinde bir gömü, yastık altı veya düğünde takılan altınlar olamayacağına göre istikametimiz nakit akış tablosu olmalıdır.
Nakit akış tablosu (Statement of Cash Flows), diğer finansal tablolarla birlikte kullanıldığında, finansal tablo kullanıcılarına; işletmenin net varlıklarındaki değişimlerini, işletmenin finansal yapısını (likidite durumu ve borç ödeme gücü dâhil) ve değişen koşullara ve fırsatlara uyum sağlamak amacıyla nakit akışlarının tutarını ve zamanlamasını etkileme kabiliyetini değerlendirmeleri için gerekli olan bilgileri sunar.
Ancak, unutmayın ki nakit akış tablosu diğer finansal tablolar arasında müstesna bir yere sahiptir. Bilanço ve gelir tablosu şirketin gelir ve giderlerini ilgili dönemde göstermek adına tahakkuk usulü hazırlanırken, nakit akış tablosu tahakkuk kabul etmez, illaki nakit girdi-çıktılara bakar.
Nakit akış tablosundaki dönem başı nakit ve nakit benzeri ile dönem sonu nakit ve nakit benzeri arasındaki fark bize şirketin nakit kullanımını, nakit fazlası yaratıp yaratmadığını gösterecektir. Nakit fazlası yaratmışsa baldan tatlı, hele de nakit fazlasını esas faaliyetlerden yarattıysa çifte kaymaklı.
Nakit ve nakit benzeri nedir?
O zaman önce nakit ve nakit benzerinin ne olduğunu anlayalım ki, hesaba başlamadan önce sapla samanı bir birbirine karışmasın. TMS 7, Nakit Akış Tabloları para. 7’ye göre nakit, işletmedeki nakit ile banka hesaplarındaki vadesiz mevduatı ifade ederken; nakit benzeri, tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yüksek likiditeye sahip kısa vadeli yatırımlardan oluşur. Bu nedenle bir yatırım kısa vadeye, örneğin edinim tarihinden itibaren 3 ay veya daha kısa bir vadeye, sahip olduğunda genellikle nakit benzeri olarak nitelendirilir. Örneğin, kısa vadeli devlet tahvili, hazine bonosu vb.
Bankalardaki kredili cari hesaplara ne demeli? Bankalardan yapılan borçlanmalar genellikle finansman faaliyeti olarak dikkate alınır. Ancak, bazı durumlarda, talep üzerine geri ödenebilir nitelikte olan bankalardaki kredili cari hesaplar işletmenin nakit yönetiminin ayrılmaz bir parçasını oluşturur. Bu durumda, bankalardaki kredili cari hesaplar nakit ve nakit benzerlerinin bir bileşeni olarak değerlendirilir. Bu tür bankacılık işlemlerinin bir özelliği, banka hesap bakiyesinin sıklıkla pozitif ve negatif arasında değişmesidir.
Bu arada bloke mevduat da arada kaynamasın. Bloke mevduatınız bilançoda nakit ve nakit benzerinin içinde olmakla beraber, nakit akış tablosunda dönem başı ve dönem sonu mutabakatı yaparken onu ayrı bir yere koymayı unutmamak gerekir.
Free cash flow - serbest nakdin kadar konuş
Şirketin parasını nereye harcadığını, parasının nereden geldiğini üç grupta gösteririz: Esas faaliyetlerden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları.
Aralarında hangisi favoriniz bilmiyorum ama yatırımcılar şirketin borç ve temettü ödeme gücünü genelde serbest nakit akışını (free cash flow -esas faaliyetten sağlanan nakit akışından yatırım harcamalarının düşülmesi) dikkate alarak ölçüyorlar. Gelir tablosu satışınızı gösterir ancak bu işlemden ne kadar para tahsil edebildiğiniz esas faaliyetten yarattığınız nakit girişlerindedir. TMS7 para. 18’de belirtildiği üzere, nakit akış tablosunda esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları doğrudan veya dolaylı yöntem kullanılarak raporlanır. İddia etmeyeyim ama %99 oranında dolaylı yöntemle yapılmış nakit akış tabloları ile karşılaşacağınız için biz o metotta işin püf noktasından bahsedelim. Tabloya dönem kârı veya zararı ile başlandığı için nakit akışı yaratmayan işlemlerin (gelir-gider tahakkukları, amortisman, itfa gideri vb.) tespiti işin en can alıcı noktasıdır. Tutmayan nakit akış tablosuyla karşılaşırsanız sorunu uzaklarda değil, genelde burada arayın.
Bir sonraki yazıda finansman faaliyetinden nakit akışında neler olmalı, yatırımcıların favorisi kazanç kalitesi (earnings quality) ve umutsuz sınıflama sorunlarından bahsedeceğim.
Bol kazançlı ve sağlıklı günler.