Faiz yüzde 9.75'e dayanır ve döviz artmaya devam ederse...
Merkez Bankası yakında tüm fonlamayı yüzde 9.75 faizle yapmaya başlayacak gibi görünüyor. Ya yüzde 9.75 faiz de dövizdeki artışı frenlemeye yetmezse...
✓ Merkez Bankası'nın önünde iki yol var. Ya tüm fonlama geç likidite penceresinden, yani yüzde 11.25 faizle yapılacak ya da faiz artırma yoluna gidilecek.
✓ Geç likidite penceresi kullanılınca faiz artmış olmuyor, ama diğerinin adı kötü, faiz artışı! Sizce Merkez Bankası hangisini tercih eder?
Merkez Bankası'nın faizi konusunda finansla çok haşır neşir olmayan kesimlerin zaman zaman kafasını karıştıran bir durum söz konusu.
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantılarından sonra hep bir faiz oranı duyarız. Nedir bu faiz oranı, haziran ve temmuz toplantılarında sabit tutulan yüzde 8.25. Bu oran, “haftalık repo ihale faiz oranı” diye açıklanır.
Ama bir de “ortalama fonlama maliyeti” diye bildiğimiz bir oran var. Bu oran, çoğunlukla politika faizi olarak açıklanan oranın altındadır. Fonlama maliyeti Merkez Bankası'nın web sayfasında bulunabilecek bir orandır ama ayrıca bir açıklamaya konu edilmez ve her gün oluşur.
Kaç faiz var?
Merkez Bankası piyasayı değişik faizlerle fonlar.
Birincisi, yüzde 8.25'lik haftalık repo ihale faiz oranı.
Bir diğeri haftalık repo ihale faizinden 1.50 puan daha yukarıda, yani şu durumda yüzde 9.75 düzeyinde oluşan gecelik faiz oranı.
Bir diğeri ise mevcut durumda yüzde 9.75 olan gecelik faiz oranının 1.50 puan üstünde olan, yani yüzde 11.25 düzeyinde bulunan geç likidite penceresi faiz oranı.
Bunlar politika faizinin üstündeki oranlar. Ama biliyoruz ki Merkez Bankası'nın ortalama fonlama maliyeti uzun süre haftalık repo ihale faiz oranının altında seyretti. Bu nasıl mı oldu?
Merkez Bankası piyasa yapıcı bankalara yüzde 7.25'ten fon kullandırabiliyor. Bu da ortalama fonlama maliyetini yüzde 8.25'in altına çekiyor. Merkez Bankası piyasa yapıcı bankalara kullandırdığı imkanı önce yarıya indirdi, dünden itibaren de sıfırladı. Dolayısıyla artık yüzde 7.25'lik faiz kalmadı.
Yani mevcut durumda ortada yüzde 8.25'lik haftalık repo ihale faizi, yüzde 9.75'lik gecelik faiz ve yüzde 11.25'lik geç likidite penceresi faizi var.
Yüzde 9.75'e doğru yol alıyoruz
Merkez Bankası'nın ortalama fonlama maliyetinde taban artık yüzde 8.25; ancak piyasanın bu orandan fonlanmadığı da biliniyor. Merkez Bankası parayı hem kısıyor, hem de daha yüksek faizle kullandırıyor.
Ortalama fonlama maliyeti yakında yüzde 9.75'e çıkacak. çünkü tüm fonlama öyle görünüyor ki gecelik faiz üstünden yapılacak.
Peki, fonlama bu orandan yapıldığı halde dövizdeki artış durdurulamazsa ne olacak?
Bir yol daha bulunuyor
Merkez Bankası'nın mevcut oranları değiştirmeden atabileceği bir adım daha var. Tüm fonlamayı geç likidite penceresinden yapmak.
Ama geç likidite penceresinin anlamı başka.
Bu kanaldan para kullanmak durumunda kalan bankaya pek iyi gözle bakılmıyor.
Bir banka buradan para kullanmak durumunda kalırsa bu demektir ki TL likiditesini Merkez Bankası'ndan para almadan kapatamıyor.
Bir başka ifadeyle bu kanaldan para kullanma durumundaki bir bankaya “mali durumunun bozuk olması yüzünden likiditesi kalmamış” muamelesi yapılıyor.
Ya diğer seçenek?
Şimdi tüm sistem yüzde 9.75'lik gecelik faizle fonlanır ama bu da döviz artışına çare olmazsa Merkez Bankası'nın önünde iki seçenek kalıyor.
Ya tüm bankalara geçmişte de yapıldığı gibi geç likidite penceresinden yani yüzde 11.25 faizle para kullandırılır ya da haftalık repo ihale faiz oranı yüzde 8.25'ten yukarı çekilir.
Bankaları geç likitide penceresine mecbur bırakmanın adı “faizi artırmamak” olur. Politika faizi kaç; yüzde 8.25; fiili faiz kaç; yüzde 11.25!
Ama diğeri, yani yüzde 8.25'i yukarı çekmek doğrudan faiz artırmaktır.
Sizce Merkez Bankası hangi yöntemi tercih eder?
Vatandaş cebine girene bakar
Merkez Bankası piyasayı ister geç likidite penceresi kanalıyla yüzde 11.25'ten fonlasın, ister politika faizini artırarak. Sonuçta bu durum piyasada faizin artması demektir. Hem mevduat faizi, hem kredi faizi artacaktır ve artmaktadır da.
Faizde rüzgar tersine döndü bir kere.