Faiz artmıyor diyen grafiğe baksın!

✔ Ortalama fonlama maliyeti son üç ayda 5.54 puan artarak yüzde 12.88'e çıktı. Faizdeki değişimi oransal olarak ifade etmek pek doğru değilse de fikir vermesi açısından bir istisna yapalım. Faizde üç ayda dörtte üç artış yaşandı.

✔ Merkez Bankası geçen haftaki artırımla faizin yüzde 14.75'e kadar çıkmasının yolunu açtı, yani faiz bu düzeye kadar çıkabilir. Bu da yaklaşık iki puanlık artış daha gerçekleşebilir demek.

Faizin artmadığını söyleyebilen kalmış mıdır bilmiyorum. Bankada üç kuruş birikimi olan da, ev ya da araba almak veya ticari kredi kullanmak için bankaların kapısını çalan da biliyor ki düşük faiz dönemi çoktan sona erdi. Mevduata verilen faiz nihayet enflasyonu yakalar duruma geldi, kredi faizleri ise enflasyonun üstünde bir düzeye oturdu.

Önce şunda anlaşalım; faizin artmaması, hatta daha da gerilemesi gerektiğini söyleyebilir, bunun için mücadele edebilirsiniz, buna kimsenin diyeceği bir şey yok. Doğrudur, yanlıştır; ama bu da bir görüştür. Ne var ki bir de fiilen yaşanan durum var.

Faiz artıyor mu, artmıyor mu? Oranlar ortada dururken, yaşananlar ortada dururken hala faizin artırılmadığı söylenebilir mi?

Merkez’in yarattığı sanal ortam

Merkez Bankası geçen haftaki Para Politikası Kurulu toplantısında adına politika faizi denilen faizi sabit tutunca piyasalardaki ilk algı “faiz artırılmadı” şeklinde oluştu.

İyi de, sabit tutulan faiz, zaten hiçbir işlevi kalmayan haftalık repo ihale faiziydi.

Düşünün; Ankara-İstanbul arasında birkaç karayolu var, bunların hepsinden geçiş de ücretli, eskiden beri kullanılmakta olan asıl yol bakım dolayısıyla bir süre önce kapatılmış; bu yollardan en az kullanılan ve sürücülerin pek tercih etmediği, üstelik de dar ve stabilize olanına zam yapılıyor ama söylenen ne:

“Ana yolun fiyatını değiştirmedik...”

“İyi güzel de zam yapmadığınız o yol zaten kapalı.”

“Olsun olsun, ana yoldan geçişte zam söz konusu değil.”

Bazıları da bu duruma bakıp “Bak, yola zam yapılacak diyordunuz ama ne oldu, hani zam” diye akılları sıra haklı çıkıyor.

Yani Merkez Bankası’nın yarattığı sanal bir faiz ortamında yaşıyoruz.

- Politika faizin kaç?

- Yüzde 10.25.

- Piyasayı bu faizden fonluyorsun yani?

- Karıştırma orayı!

- Niye, piyasayı fonladığın faiz daha mı yüksek, kaç ki?

- Hımmmm; son olarak yüzde 12.88.

- Bravo doğrusu! Politika faizinin yalnızca adı kalmış, gerçek faizin yüzde 12.88, böyle yaparak kimi kandırıyorsun ya da birilerini kandırabiliyor musun?

- Sen faizi boş ver de, deve fıkrasını bilir misin?

- Bilirim bilirim, tamam anladım.

FAİZ ÜÇ AYDIR ARTIYOR

Faizde temel belirleyici Merkez Bankası’dır, öyle olmalıdır. Merkez Bankası’nin bu amaçla kullanacağı faiz de politika faizidir.

Merkez Bankası’nın politika faizi temmuz ayı ortasından itibaren anlamını yitirdi ve bu faizin yerini gecelik fonlama ile geç likidite penceresinden fonlama aldı.

Ortalama fonlama maliyeti, yani Merkez Bankası’nın fiilen uyguladığı ortalama faiz temmuz ayının ortasında, 16 Temmuz’da yüzde 7.34’e kadar indikten sonra bakıldı ki enflasyonda gidiş fena, para kısılmaya, paranın fiyatı artırılmaya, bu amaçla da piyasa daha yüksek faizle fonlanmaya başlandı.

Yan taraftaki grafikte görüyorsunuz, faiz o günden beri yükseliş eğiliminde.

23 Ekim’de oluşan son faiz yüzde 12.88. Yani 16 Temmuz’dan 23 Ekim’e kadar olan üç ayı biraz aşkın sürede Merkez Bankası’nın fiilen uyguladığı faiz tam 5.54 puan artmış durumda.

Dikkatinizi çekerim, 5.54 puanlık artış, 7.34’e göre. Bu dengeyi oransal olarak ifade etmek istesek faizde dörtte üçlük bir artış var.

Merkez Bankası 22 Ekim toplantısında anayol geçiş ücretini sabit tutup dar ve üstelik stabilize tali yola zam yaptı ve ücreti, yani faizi yüzde 14.75’e çıkardı.

Dolayısıyla 23 Ekim’de yüzde 12.88 olan faizin yüzde 14.75’e doğru yol almasının önü açıldı. Bu da demektir ki yüzde 7.34’lük bu yılın dip faizi, bir süre sonra ikiye katlanabilir.

"Ne faiz artırması, Merkez Bankası faiz artırmadı ki" diyenleri bir adım öne alalım, hala varlarsa...