EYT’lilere daha düşük aylık mı bağlanacak?
Son günlerin en çok soruların sorularından birisi de, emeklilere yapılan yüzde 30 artışın Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) yansıtılıp yansıtılmayacağı oldu.
Elbette, geçmişten kaynaklanan birçok sorunda olduğu gibi EYT konusunun da çözülmesi için Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın gerekli talimatları vermesiyle başlatılan çalışmalarda sona gelindi. Kanun Tasarısı TBMM Başkanlığı’na sunulmak üzere milletvekillerinin imzasına açıldı.
Kısa bir süre içinde de TBMM komisyonlarında görüşülmesine başlanarak Genel Kurul gündemine gelecek. Cumhurbaşkanımız tarafından ilgili yasanın onaylanıp Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte de uzun yıllardır hasretle beklenen EYT konusu çözülmüş olacak.
Ancak, bu arada EYT’lilerin 2022 yılından SGK sisteminde gördükleri maaşları ile 2023 de gördükleri arasında yüzde 30 artış olmadığı görülünce tartışmalar da başladı.
Henüz 2022 yılında emekli olmamış ve emekliliği için 2023 yılında EYT çıkmasını bekleyenler yönünden önemli bir hususu açıklamakta fayda var. Yani, SGK maaş hesaplama robotunda 2022 yılında görülen tutar üzerinden yüzde 30 artış yapılmıyor.
Aslında herkesin maaş hesaplama robotunda gördüğü rakamlar an itibariyle geçerli tutarı gösteriyor. Farkın nedeni de, birçok kişinin sorduğu “2022’de mi yoksa 2023’de mi emekli olmak avantajlı?” Sorusunun cevabında yatıyor.
5510 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesinde düzenlenen bu aylık hesaplama yöntemi ile aylık artışı usulü, yaşlılık aylığı başvuru tarihini, yaşlılık aylığı miktarında belirleyici bir parametre yapmaktadır. Bu yöntemin doğal sonucu olarak aynı prim gün sayısına göre Aralık ayında bağlanan aylık ile Ocak ayında bağlanan/bağlanacak olan aylık arasında mutlaka bir fark oluşur.
SSK emekli aylığını belirleyen ana parametre güncellenmiş ortalama aylık kazanç ile prim gün sayısına göre belirlenen aylık bağlama oranıdır. Bu ikisinin çarpımı emekli aylığıdır. Her bir yıla ait sigorta prim matrahı için uygulanacak olan güncelleme katsayısı, her yılın yıllık tüketici enflasyon oranının tamamı ile büyüme hızının yüzde 30’unun toplamından oluşur. Böylece güncellenmiş ortalama prim matrahı ile aylık bağlama oranının çarpımından oluşan aylık, Ocak ve Temmuz ödeme dönemlerinden geçerli olmak üzere, tüketici enflasyonu kadar artırılır.
2022 yılında emekli olanlar, 2023 yılında emekli olanlara göre daha avantajlıdır. Dolayısıyla ya 2022 yılı emeklisinin ya da 2023 yılı emeklisinin maaşı daha yüksek olmuştur.
2022 yılında emekli olmayanların veya 2022 yılında SGK maaş hesaplama robotunda görülen maaş o dönemde geçerli verilerle hesaplanmıştır. Dolayısıyla o tutarın üzerinde yüzde 30 artış beklentisi doğru değildir, çünkü SGK maaş hesaplama programı hesabın yaptırıldığı an için emekli olunsa bağlanacak maaşı gösterir.
Ekonominin normal seyrinde gittiği dönemlerde yaşlılık aylığı talebinde bulunulan yılın aylık miktarına etkisi önemsenmeyecek miktarda olmakla birlikte ekonomide meydana gelen anormal değişimler (TÜFE oranının ani artışı/azalışı) aylık farkını anormal düzeylere getirebilir.
Emekli maaşı hesabında 2023 yılı öncesine ait enflasyon oranı ve büyüme hızı dikkate alınır. SGK maaş hesaplama robotunda gördüğünüz maaş 2023/Ocak zammını yani %30 zammı da içermektedir.
2022 yılı büyüme oranı henüz açıklanmadığı için 2023/Ocak zamlı bu maaş 2023/Nisan döneminde güncelleme hızının %30’u kadar artırılacak. Büyüme oranı %5-6 gibi beklendiği için bu hesaplanan maaşı 1.015 ile çarptığımızda bulunacak maaş Nisan dönemi büyüme hızını ve 2023/Ocak zammını kapsayan gerçek maaş olacaktır.
Büyüme hızının %5,5 olması halinde emeklilikte 2022 güncelleme katsayısı %65,92 olacaktır. 2022 yılında emekli olanın emekli maaşı 2022/ Ocak ve Temmuz döneminde toplamda %78,60 artırılmış 2023/Ocak döneminde de %30 artırılmış olacaktır.
Oysa 2023 yılında emekli olanlar 2022 yılındaki toplamı %78,60 zamdan yararlanmayıp 2008-2023 arası primleri ve 1/10/2008 öncesine ait aylığı %65,92 oranında artacak ve buna göre hesaplanan aylık 2023/Ocak zammı olan %30 kadar artırılacak. İşte bu nedenle 2022 yılı emeklilerinin maaşı 2023 yılı emeklisine göre %11 kadar yüksek olmuştur.
Diğer bir konuda, EYT kapsamında emeklilik hakkı kazananların maaşı diğer çalışanlara göre daha mı düşük olacağı sorusudur. Burada EYT’liler bakımından düşük maaş bağlanması söz konusu olmayıp, başvuru tarihinde alması gerektiği aylık bağlanacaktır. EYT’li veya normal emekli olması arasında bir farklılık olmayacaktır.
Emeklilik hakkı kazanmış olanlar için, beklemek mi, emekli olmak mı sorusunun cevabı ise, emekliliğe hak kazanıldığı tarihte emekli olunmasıdır. Emekliliği gelenin emekli olması her zaman avantajlıdır. Zira emekli olarak aldığı aylıklarla, bekleyerek maaşta oluşabilecek artış karşılaştırıldığında emekli aylığı alınarak emekli olunması en avantajlısıdır.