Ev ödevini doğru yapmak
Yıl sonu işlemlerini kestirmek ve yorumlamak güçtür. Her ne kadar bizim işlerde -çok fazla desteklemesem de- geçmiş dönem davranış kalıpları baz alınarak fikir yürütme çabası içerisinde olunsa da her dönemin koşulları ve gerektirdikleri birbirinden doğal olarak farklılaşıyor. Dahası 2008 sonrasında başlayan tahmin yürütmedeki zorlanma artık Mayıs 2013 ve pandemi sonrası dönemlerde tamamen kontrolden çıkma noktasına emin adımlarla geliyor. Küresel finansal sistemin davranışlarını kestirmek hiç olmadığı kadar zor.
Neden?
Öncelikle merkez bankalarındaki bilançolar eski usul değil. İkincisi pandeminin kamu tarafına yüklediği belli bir yük var ve bu, öyle kolay masadan kalkacak boyutta değil. Üçüncüsü yatırımcı kesimi tabandan tavana değişiyor. Yaş grupları, kriz tecrübeleri, sağlıklı düşünme ve yaklaşım gibi önemli başlıklarda siyah ve beyaz kadar fark var. O nedenle masanın diğer tarafındaki bizlerin işi hiç olmadığı kadar zor. Elbette dersimizi çalıştığımızda bir şeyler çıkabiliyor. Neyse ki sistem o denli güçleşmiş değil. Ancak, bugünün dünden, yarının da tüm zamanlardan daha farklı ve zor olduğunu unutmadan.
Yazı için enteresan bir giriş olduğunun farkındayım. Biraz anlatmak istediklerimden farklı başlıklara değinmekten hoşlanıyorum. Tadımlık, ilerisi için güzel fragman oluyor. Yukarıda bahsettiklerimi ara ara bu köşede tartışmaya açıyoruz. O nedenle anlaması kolay oluyor.
Gelelim bu haftanın konusuna: iletişim. Yine burada birçok kez sesli şekilde tartıştığımız, orta yolun çok kolay olmadığı ve fakat olabildiğince en doğruya, sabit kabul edilene, standardı yakalamaya yaklaşmanın elzem olduğu bir başlık. Bir süredir TCMB’nin Kasım ayında gerçekleştireceği PPK toplantısına yönelik beklentileri tartışmaya açmıştım köşe nezdinde. Toplantının hemen öncesinde beklenti anketleri PPK’dan +250bp faiz artışını fiyatlıyordu. Ancak, temelde sağlam bir argüman söz konusu değildi. Üstelik burada resimde gözden kaçan önemli bir detay da vardı: güvenin yeniden tesis edilmesine çabalayan, bu yönde adımlar atan, restorasyon sürecinin önemine, zorluğuna ve uzunluğuna değinen yeni yönetimden bizlere herhangi bir rehberlik gelmemişti. O vakit beklenti kanalında aksayan bir şeyler vardı. Doğrudur, Türk para politikasına ve makro görünümüne fikir yürütmek gerçekten güçtür. Öte yandan zamanın ruhuna da karşı durmayacağını düşündüğümüz bir yapıda mevcut faiz artırım patikasının korunması gerekiyordu. Ek olarak, iletişimin de yarın için yapılması. Tam da böyle oldu.
Elimizdekileri kontrol ettiğimizde, listenin ilk sırasında +500bp’lık patikanın dışına çıkmamış bir Kurul var. Politika faizi böylece %40’a geldi. Doğru olan da buydu. Yaz aylarında gördüğümüz sıkılaşmada vitesi artırma sürprizi iletişim açısından ters tepmeye açıktı. Bu kez daha farklı bir tepki de görebilirdik. O nedenle TCMB’nin sürprize gitmemiş olması olumlu. Öte yandan para politikasında sıkılaşmanın kararlılıkla korunması, reel faiz bölgesine -herkesin farklı bir hesaplaması mümkün olsa da- bir şekilde geçişe doğru ilerlenmesi gayet sağlıklı. Hepsinin yanında pastadaki çilek ise sistemdeki tüm paydaşlara -yatırımcılardan ekonomist ve vatandaşa dek geniş yelpazede- gelecek dönem iletişiminin yapılmasıydı. Şimdi biliyoruz ki sıkılaşma hızı azalacak ve süreç tamamlanmaya çok yakın. Bu, beklentinin özenle yönetilmesi için olmazsa olmaz. Hesap kitap bu beklentiler üzerinden yapılacak. Yapılmalı da. Bunlar olurken de beklentilerin sağlıklı dizayn edilmesi, korunması, sadık kalınırken de gerçekleşmesi için adımların atılmaya devamı gerek. Üstelik bizim gibi ciddi kredibilite açığı sürecinden gelenler için.
Net/net TCMB doğru olanı yaptı. Politika faizinin %42.50-45.00 aralığında şekillenmesi sürpriz olmayacak. Buradan sonrası ise enflasyona tüm paydaşların sağlayacağı katkı ve sabır kanalı üzerinden şekillenecek. Nasıl? Vergi ayarlamaları gibi. Başka? Sıkı para ve maliye politikalarına sadık kalınması, gerektiğinde yeni hamlelerin gelebilirliğinin sorgulanmaması ve önce makul çift hane, devamında ise hız kesmeden tek haneye doğru ilerlenmesi için gerekli sabrın gösterilmesi. Bunun için de en önemli araç yine iletişim olacak. Herkese, hepimize tek tek anlatarak.