Engelli değiliz engelleniyoruz!
2025 yılına yeni vergi ve zamlarla ‘merhaba’ dedik.
Enflasyon, TÜİK verileri, asgari ücretin yüzde 30 düzeyinde artışı, emekli maaşları ve memur maaş zam oranları da açıklandı.
Engelli vatandaşlar da memur maaş katsayısındaki artışa bağlı olarak aylıklarındaki farkı merak ediyor.
Eline geçecek para ile 'Bir ay nasıl geçinirim, nasıl yaşarım?' sorusunu da sohbetlerde çok sık duyuyor ve tanık oluyoruz.
Engelli aylığı, memur maaş katsayısına göre belirleniyor ve her altı ayda bir güncelleniyor. Engellilik derecesi de dikkate alınıyor.
Sosyal güvencesi olmayan, hanedeki toplam gelirin hanede kişi sayısına bölünerek ortaya çıkan tutarın net asgari ücretin (2025 yılı için 22.104,67 TL) üçte birini geçmemesi gerekiyor. Bu şartlarda engelli aylığı bağlanıyor.
Engelli maaşı yetmiyor
Geçenlerde sokakta karşılaştığım engelli bir vatandaş ile sohbet ederken hayat hikâyesini anlattı. 60 yaşlarında ve 5 bin lira engelli maaşı aldığını, ev kirasının ise 15 bin lira ve eşinin de engelli olduğunu söyledi. Belediyeden arada bir erzak yardımı geldiğini, faturalarının sadece yarısını belediyenin karşıladığını geri kalanı kendisinin eş, dost yardımı ile ödediğini ifade etti. Mutfak masraflarını da komşularının karşıladığını belirtti.
Engelli vatandaş "Tavuk hiç alamıyorum komşular alırsa getiriyor, ben yemiyorum, eşim ve çocuklarım yesin diye. Hiç değilse boğazlarına bir lokma bir şey girsin istiyorum.
Yardımsever bir kadın beni görmüş bana tekerlekli sandalye almıştı. Yıllardır bu tekerlekli sandalyeyi kullanıyorum. Ekmek teknem bu tekerlekli sandalye üzerinde bir şeyler satarak geçimimi sağlamak. Yaşam mücadelesi vermeye çabalıyorum" dedi.
2025 yılı memur maaş zam oranı 11,54 olarak belirlendi. Böylece engelli aylıkları da bu oran üzerinden değişecek.
2025 yılından itibaren engelli oranı yüzde 40-69 olan vatandaş 3.723,27 TL, engelli oranı yüzde 70 ve üzeri olan vatandaş 5.584,90 TL, 18 yaş altı vatandaş 3.723, 27 TL, evde bakım maaşı da 10.124, 49 TL olarak ödeneceği görülüyor.
Mahallede, çarşı, pazar, esnafı dolaşırken birçok ailenin engelli yakını olduğuna da tanık oluyoruz.
Yaşam, engelli vatandaşlar için daha da zor olacak gibi görülüyor.
Engelli vatandaşlar, ne 22 bin 104 lira asgari ücret ne de en düşük emekli maaşı 14 bin 468 lira tutarında ücret alabiliyor.
Ev kirası, İstanbul’da ortalama 25 bin civarında ve en düşük engelli aylığı 3 bin 723 lira. Bu parayla engelli vatandaşlar artan fiyatlar, vergi, zam, ısınma ve barınma giderleri de eklenince nasıl yaşayacak?
Engelli yakını olan tüm aile etkileniyor
Bundan 40 yıl öncesi. Yengemin kız kardeşlerinden biri yatalak haldeydi. Çocuk gözümle o kız çocuğu hep zihnimde yer aldı. Anne, baba ve kardeşler, engelli kızın üzerine titriyordu. Konuşamıyor, yürüyemiyor, yemeğini anne babası yediriyor, vücut temizliğini de anne, baba, kardeşler yapıyordu. Yıllar böyle geçti. Duydum ki, anne baba da ölünce, engelli kız devlete teslim edilmiş sonra da hayata gözlerini yumduğunu öğrendim.
Ailede, engelli bir yakını olan için hayat çok daha zor. Herkesi etkiliyor ve yaşamını da ona göre programlıyorsun. Tedavi, bakım masrafları da, ailenin durumu yoksa daha da ağırlaşıyor ve herkes üzülüyor.
Engelli emekli asgari düzeyde yaşam için çözüm istiyor
Engelli erken emekli teyzem ile konuştum. Birçok sağlık sorunları ve çok sayıda ameliyatlar geçirdi. Yıllarca işçi olarak otellerde temizlik hizmetinde görevliydi. Şu an 56 yaşında. 2017 yılında engelli erken emeklilik hakkını aldığını söyledi.
En düşük emekli maaşı olan 12 bin 500 lira ile geçinmeye çalışıyor. Kanser hastalığı nedeniyle de tedavi masrafları için üç ayda bir İstanbul’a geliyor.
Geçimin zor olduğunu söyleyen teyzem: ‘ Marketleri dolaşıyorum. Hangisinde ucuzluk varsa o gıdayı alıyorum. Et alacak hiç gücüm yok. Nereye indirim gelmişse oradan kuru bakliyat alıyorum, hiç değilse sıcak bir çorba içeyim istiyorum’ dedi.
Teyzem; 2017’de yüzde 42 engelli oranı ile emekli olduğunu ve 900 lira ile maaş bağlandığını söyledi. Şimdi de en düşük emekli maaşı ile bir ay geçinmeye çalışıyor, bu ihtiyaçlarının çoğuna parası yetmiyor.
Hayattan örnekler saymakla bitmez elbette. Bu vatandaşlar, yaşadıkları sağlık sorunları nedeniyle çalışma gücünü kaybediyorlar.
Yaşam mücadelesi içinde, hayatta var olmaya çalışan engelli vatandaşlar, zor günler geçiriyor. Bu durum tüm aileyi de etkiliyor.
Engelli vatandaşın önünü kesecek engeller değil, engellileri çalışma hayatına dâhil edecek uygulamalara ağırlık verilmesi gerekiyor. Sağlık kurulu raporlarında da hak kayıpları yaşadıklarını ifade ediyorlar.
Engelli ücretleri verilirken engellinin ailesinin değil, kendi gelirinin dikkate alınması gerekiyor. Maaşlarının da yetersiz olduğunu söylüyorlar.
Emeklilik, eğitim, ulaşım, barınma gibi birçok alanda mağduriyet yaşıyorlar.
Tüm bunların ortadan kaldırılması için karar vericiler arasında engelliler de olmalı.
Ulaşım araçlarının tabanları çok yüksek olduğu için otobüslere binmekte zorlanıyorlar.
Engelliler, en az asgari ücret düzeyinde aylık talep ediyor.
Engelliler için, eğitim imkânlarının artması oldukça önemli.
Engelli vatandaşların ilgiye, şefkate ve bakıma ihtiyacı oluyor. Hem kendileri hem de aileleri yaşam koşullarının iyileştirilmesi adına çözüm bekliyor.