Enflasyon tahminlerinde bardağın yarısı dolu mu, yoksa boş mu?

Öncelikle bir hakkı teslim etmek gerek. Merkez Bankası, zaten yayımlamakta olduğu piyasa katılımcıları ve reel sektörün enflasyon tahminlerine hanehalkının tahminini de eklemekle karar alıcılar ve genel gidişatı yorumlamak isteyenler için önemli bir hizmet vermeye başladı. Bu sayede vatandaşın ya da başka bir ifadeyle sokağın enflasyon tahminini öğrenmek mümkün hale geldi.

Merkez Bankası son olarak eylül ayındaki tahminleri açıkladı. Şimdi bu tahminlere bakarak ve bir önceki aydaki tahminlerle kıyaslayarak başlıkta da ifade ettiğim gibi bardağın yarısı dolu demek de mümkün, bardağın yarısı boş demek de...

Önce dolu taraf...

Bir kere her üç kesimin de; piyasa katılımcıları anketine yanıt verenlerin de, reel kesimin de, hanehalkının da gelecek bir yıldaki TÜFE artışına ilişkin olarak eylülde dile getirdiği oranlar, ağustostan daha düşük. Bu elbette olumlu... Enflasyon beklentisi biraz daha aşağı çekilmiş.

Üstelik enflasyon tahmininde yalnızca bir önceki aya göre değil, genel anlamda bir gerileme var. Bu da önemli. Özellikle piyasa katılımcılarının ve reel sektörün tahminini belirgin olarak aşağı çektiği gözleniyor.

Vatandaşın enflasyon kaygısı ise öyle pek kolay kolay yok edilebilecek gibi değil. Hanehalkı daha temkinli ve son dört aydır yıllık enflasyon tahmininde kayda değer bir değişiklik yapmamış. Yıllık tahmin dört aydır yüzde 71-73 bandında seyrediyor.

Peki ya gerçekleşmeyle fark

Önümüzdeki bir yıl için piyasa katılımcıları yüzde 27.5, reel sektör yüzde 51.1, vatandaş ise yüzde 71.6 enflasyon tahmin ediyor. Bu oranların, ağustos oranlarından aşağıda olduğunu belirttim. Şimdi tutup “Bir önceki ayın tahminlerine göre gerileme var, ne güzel, enflasyon beklentisi aşağı çekiliyor” diye sevinmek ne kadar doğru? Farkındasınız, bardağın boş tarafına geçiyoruz...

Bir kere kimsenin sırtında yumurta küfesi yok! İstediğin tahminde bulun! Tutarsa tutar; tutmasa ne olacak ki!

Ama bundan daha önemlisi, bu tahminlere konu olan dönemde enflasyon acaba ne öngörülüyor?

Tahminlerle enflasyon arasındaki makas daralıyor mu, yoksa açılıyor mu?

Önümüzdeki bir yıl için en düşük tahmini yapan piyasa katılımcıları ve biraz önce de belirttiğim gibi bu kesimin tahmini yüzde 27.5. Peki, bırakın daha yüksek olan tahminleri, acaba bu tahmin önümüzdeki bir yılın sonunda örtülü biçimde öngörülmekte olan enflasyonla ne kadar uyumlu?

Eylül 2025 enflasyonu %19

Bu yılki TÜFE artışının OVP’de tahmin edildiği gibi yüzde 41.5 olacağını, 2025 artışının da yine OVP’de tahmin edildiği gibi yüzde 17.5’te kalacağını varsayarak bir hesap yaptığımızda Eylül 2025’in yıllık enflasyonunu yüzde 18.85 olarak buluyoruz.

İkinci grafiğe dikkatinizi çekmek isterim. 2015’ten bu yana açıklanan tahminler ve bir yıl sonra gerçekleşen enflasyona göre oluşturulan bir grafik bu. Gerçekleşen ve gerçekleşecek olan enflasyonu 100 olarak varsaydım ve tahminlerin 100’ün ne kadar uzağında oluştuğuna baktım.

Tahminler, Eylül 2025’te yüzde 18.85 olan gerçekleşme beklentisine pek yaklaşmıyor. Hatta vatandaşın tahmininde yaklaşma bir yana daha da uzaklaşma söz konusu.

Piyasa katılımcıları ve reel sektörün tahminleri ile gerçekleşme beklentisi arasındaki makas ise önceki aylara göre biraz daralmış durumda.

Gelecek yılın eylül ayındaki gerçekleşme beklentisine göre piyasa katılımcılarının tahmini yüzde 46 (27.5/18.85), reel sektörün tahmini yüzde 171 (51.1/18.85), vatandaşın tahmini ise yüzde 280 (71.6/18.85) daha yukarıda.

Söz konusu grafikte 2015 ile başlayan yıllardaki tahminleri ilgili yılın tahmini, kırmızıyla gösterdiğim ve 100 kabul ettiğim gerçekleşmeyi ise bir sonraki yılın gerçekleşmesi olarak okumak gerekiyor.

Bu şekilde bakınca geçmiş yılların hiçbirinde tahminlerin gerçekleşen enflasyonun bu kadar üstüne çıkmadığı görülüyor.

Peki önümüzdeki bir yıl için bu tahminler mi çok yanlış ve yukarıda, yoksa acaba enflasyon mu eylül sonunda yüzde 18.85’e, yıl sonunda yüzde 17.50’ye inmeyecek?

Grafikleri nasıl okumalı: Her iki grafikte de yıllar, tahmin yapılan yılları gösteriyor. Tahminler 2015’te başladı. Kırmızı çizgi ise tahminden bir yıl sonraki yıla işaret ediyor. Yani örneğin 2015’e denk gelen kırmızı nokta 2016’daki gerçekleşmeyi gösteriyor. Yine aynı şekilde örneğin bu eylülde hanehalkının dile getirdiği yüzde 71.46’lık tahmini, 2025’in eylülü için öngörülen yüzde 18.85’lik enflasyonla kıyaslamak gerekiyor. Özetle; tahmin ilgili yılın, kırmızıyla gösterilen gerçekleşme bir yıl sonrasının verisi.