Enflasyon tahmini hâlâ çok yüksek
Piyasa katılımcıları, reel sektör ve hanehalkının bir yıl sonrasına ilişkin enflasyon tahmini son aylarda genel olarak olumlu yönde bir seyir izlese de hâlâ çok yüksek bir düzeyde bulunuyor.
Merkez Bankası dün ekim ayına ilişkin tahminleri açıkladı.
Buna göre piyasa katılımcılarının eylül ayında yüzde 27.49 olan bir yıl sonrasına dönük tahmini ekimde yüzde 27.44’e indi.
Reel sektörün tahmini yüzde 51.10’dan yüzde 49.50’ye geriledi.
Hanehalkı ise tahminini yüzde 71.56’dan yüzde 67.23’e çekti.
Bu üç kesimin bir yıl sonrasına ilişkin tahmininin ortalaması ise nisandan beri bir gerileme olduğunu gösteriyor. Üç kesimin ortalaması olarak mart ayında dile getirilen yıllık enflasyon tahmini yüzde 57.5’ti. Nisan ayıyla birlikte düzenli bir gerileme başladı. Ortalama tahmin dün açıklanan ekim ayı verisinde yüzde 48.06 oldu.
Yine de çok yüksek
Dile getirilen tahminlerin önceki aylara göre gerilemesi tabii ki olumlu bir seyre işaret ediyor ama ölçü alınması gereken bir başka oran daha var.
O oran da gelecek bir yıl için öngörülen resmi enflasyon hedefi...
Bu resmi hedefi hesaplarken orta vadeli programda yer alan oranlardan hareket ediyorum. Yani bu yıl sonundaki gerçekleşmenin yüzde 41.5, 2025 sonundaki gerçekleşmenin de yüzde 17.5 olacağını, bu oranların tutturulabileceğini varsayıyorum. Bu oranlar bana göre olmaz da, olduğunu varsayarak hesap yapıyorum.
Yazımda bir tablo var. Bu tabloda son dört yılın eylül-ekim geçişlerindeki değişim ve bir yıl sonrasının yine aynı aylarındaki gerçekleşme yer alıyor. Bu tabloyu aynı aylarda nasıl bir eğilim oluştuğuna örnek oluşturması amacıyla hazırladım. Tabii ki bir de gidişatı adeta ters yüz eden “ekonomik görünümlü siyasi tercihlerin” tahmin yapanları nasıl yanılttığı görülsün istedim. Örneğin 2021’in eylül ve ekim aylarında piyasa katılımcılarına ve reel sektöre göre çok çok yukarıda tahmin yapan hanehalkı bile bir yıl sonraki gerçekleşme karşısında ne kadar düşük tahminde bulunduğunu görüp belli ki afallamış.
Ardından “yaşanan” oran “tahmine” dönüşmüş ve özellikle hanehalkı hep çok yüksek tahminde bulunmuş. Çünkü beklentiler bozulmuş bir kere...
Şimdi de aynı durum yaşanıyor. Piyasa katılımcıları, ki en düşük enflasyon bekleyen kesimdir, Ekim 2025 itibarıyla yüzde 27.44 düzeyinde bir enflasyon tahmin ediyor. Biraz önce aktardığım gibi reel sektörün tahmini yüzde 49.50, hanehalkının tahmini yüzde 67.23.
Peki bir yıl sonra ekimde resmi olarak tahmin edilen enflasyon kaç?
Yalnızca yüzde 17.5! Yani 2025 sonu için öngörülen enflasyonun ekim ayında yakalanması söz konusu.
Burada şöyle bir yanılma payım olabilir. 2025 sonu için öngörülen yüzde 17.5 enflasyona aylık eşit artışlarla gidileceğini varsayıyorum. Tabii ki böyle olmayacak, muhtemelen ilk aylarda yüksek bir gerçekleşme yaşanacaktır. Bunun sonucunda da 2025’in eylül ve ekiminde yüzde 17.5’e inilemeyecek ve yıllık oran belki yüzde 18-19 olacaktır. Bu düzeyde bir gerçekleşme bile şimdi dile getirilen tahminlerle ne kadar uyumsuz değil mi?
Bir yıl sonrasının yüzde 17.5’ini yüzde 100 kabul edersek piyasa katılımcıları yüzde 156.8, reel sektör yüzde 282.9, hanehalkı ise yüzde 383.2 enflasyon bekliyor demektir.
Farka bakar mısınız? Üç kesimin bir yıl sonrasına dönük tahmin ortalaması yüzde 48’dir. Bu da, 17.5’i 100 kabul edersek 275’e denk gelir.
Yani, özetin özeti, kamuoyunun enflasyon beklentisi kırılabilmiş değildir.
Reel sektör ve hanehalkı
Burada daha önemli olan, reel sektör ve hanehalkının ne düşündüğü, ne beklediğidir. Piyasa katılımcıları çok dar kapsamlı bir gruptan oluşmaktadır ve finans kesimi ağırlıklı bu grup biraz da Merkez Bankası ile paralel gitmek gibi bir eğilim içinde olabilir. Dolayısıyla onların tahminlerinden çok reel sektör ve hanehalkına bakmak gerekir.
Reel sektör fiyatı belirleyecek kesimdir.
Hanehalkının belirleyeceği ise talep, dolayısıyla yine fiyattır.
Zam yapma kararı verecek olan reel sektör bir yıl sonrası için hâlâ yüzde 50 dolayında bir enflasyon yaşanacağını beklediğine; hanehalkı da aylar sonra ancak yüzde 70’in altına indirdiği enflasyon beklentisiyle duruma göre talebini öne çekmeye devam ettiğine göre enflasyon sahiden de 2025’te geçtik yüzde 17.5’e indirilmeyi, nasıl olacak da yüzde 20’nin altına çekilebilecek?
