Enflasyon kağıt üzerinde düşüyor

Zafer Özcivan
Ekonomist
[email protected]

Nisan ayı enflasyon rakamları TÜİK tarafından açıklandı. Açıklanan verilere bakıldığı zaman baz etkisinin devam ettiği hatta kâğıt üzerinde düştüğü açık olarak ortadadır. Çünkü çarşıda, pazarda, markette yaşadığımız enflasyon verilen oranların en az iki katıdır.

TÜİK tarafından açıklanan TÜFE oranları;

- Bir önceki aya göre %2.39

- Bir önceki yılın aralık ayına göre %15.21

- Bir önceki yılın aynı ayına göre %43,68

- 12 aylık ortalamalara göre %67,20 olarak verilmiştir.

Yukarıdaki bilgilere göre 12 aylık ortalama enflasyon 67.20 olduğuna göre bir yıllık enflasyondan yüksektir. Ayrıca yukarıda bahsettiğim gibi geçen yılın aynı ayında; bir önceki yılın aralık ayına göre %31,71, Bir önceki yılın aynı ayına göre %69,97, bir önceki aya göre ise %7,25 olarak verilmişti. Enflasyon oranları hesaplanırken 12 aylık enflasyon oranı, bir önceki ayların oranları çıkarılıp yeni yılın enflasyon oranları toplanmaktadır. Dolayısıyla büyük rakam çıkarıp küçük rakam eklediğiniz zaman toplam küçülecektir. (Büyük rakam veya küçük rakam enflasyon oranlarıdır.) İşte bu etkiye BAZ ETKİSİ deniliyor. Enflasyon kâğıt üzerinde düşmüş gibi gözüküyor ama diğer taraftan fiyat atışları devam ediyor. Örneğin 2022 yılı enflasyon oranı yaklaşık %65 idi. Bu orana 2023 yılının ilk dört ayındaki enflasyon oranı olan %15,71 rakamını ilave ettiğimiz zaman gerçek enflasyon%80,71 çıkacaktır. Yani gerçek enflasyon oranı %80,71 olacaktır.

Bir başka konu da TÜİK in açıkladığı TÜFE ve ÜFE oranları sürekli olarak tartışılmakta ve doğruluğuna inanmayanların sayısı her geçen gün artmaktadır. Çünkü vatandaşın yaşadığı enflasyon açıklanan rakamın en az iki katı kadardır. Ekonomi bilim insanları tarafından açıklanan ve enflasyon araştırma grubu olan ENAG’ın açıkladığı oran ise %105’dir. (Geçtiğimiz günlerde TÜİK güvenilirliği hakkında kamuoyuna bilgi vermek zorunda kalmıştır.)

Yukarıdaki tabloda asgari ücretin enflasyon karşısında ilk dört ayda erimeye devam ettiği açıkça görülmektedir. Yani enflasyon her ay yükselmeye devam ediyor ve en çok da dar ve sabit gelirli vatandaşlarımız olumsuz yönde etkileniyor.

TÜFE ana harcama gruplarına göre aylık değişim oranları (%), Nisan 2023:

Nisan ayında özellikle et fiyatlarında sert bir artış gözlemlendi. TÜİK verilerine göre kuzu etinin fiyatı bir önceki aya göre yüzde 21.47, dana eti fiyatı ise yüzde 13,34 yükseldi. Et fiyatlarında yaşanan artışlar sürpriz olmadı. Zira geçtiğimiz ay et fiyatlarına gelen zamlar kamuoyunda yoğun bir şekilde tartışılmıştı.

Bunun yanında karayolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı kalemindeki aylık artış da yüzde 12,05 oldu. Bu artışta da bayram döneminde otobüs biletlerine artan talep ve buna bağlı olarak artan bilet fiyatları etkili oldu.

Nisanda aylık olarak en fazla düşüş ise yüzde 15 ile elektrik fiyatında yaşandı. Bunu yüzde 4,66 ile likit hidrokarbonlar ve yüzde 2,89'luk düşüşle margarin takip etti.

Kaynak: TÜİK