Enerjiye yabancı sermaye nasıl gelir?

Faiz mi enflasyonun nedenidir, enflasyon mu faizden kaynaklanmaktadır tartışmaları son Merkez Bankası Başkanı değişikliğinden sonra biraz durulmuş görünüyor.

Benzeri bir durum kurlar için de söz konusuydu ve faiz-enflasyon tartışması kadar olmasa da enflasyonu mu kur artışlarını tetikler, enflasyon yüksek çıktığından mı dolar-euro artar konusu da gündemi meşgul ederdi. O da biraz arka planda kaldı.

Ekonomik göstergeler konusundaki bir diğer tartışma ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan enflasyon ve işsizlik rakamlarının gerçeği ne ölçüde yansıttığına dair. Hem işsizlik hem de enflasyon rakamları konusunda güvensizlik öyle bir noktaya ulaştı ki, kimi ekonomistler ve bazı özel ya da sivil inisiyatifler, enflasyon verilerini sorgulamakla kalmayıp, gerçek enflasyon bu diye açıklamalar yapar hale geldi.

Özetle, bir rakam/veri tartışmasıdır gidiyor. Enerji sektöründe yok mu benzeri bir durum? Aslında var. Ama diğerleri kadar öne çıkmıyor o başka. Elektrik fiyat tarifeleri örneğin. O kadar karmaşık ki?

Tarifelere bakıp ne olduğunu anlamak için herhalde istatistik ve matematik ağırlıklı dört yıllık bir ekonomi/fmans lisans eğitimi almak lazım.

Siz tarifeler üzerinde nasıl işlem yaparsanız yapın, ayrıntıları ne kadar gizli tutmaya çalışırsanız çalışın, vatandaş nihayetinde fatura geldiğinde en altta ya da en üstte yazan, ödenecek toplam tutara bakar.

Siz yapılan ya da gerçekleşen fiyat artışlarına istediğiniz kadar zam demeyip fiyat ayarlaması deyin, tüketici sonuçta ödeyeceği tutarı aklından çıkaramaz.

O yüzden, ekonominin her alanında olduğu gibi enerji alanında da vergi oranları ve uygulanan tarifeler konusunda şeffaf davranılmasında yarar var.

Doğru bilgiye erişime imkan vermezseniz, bilgilerinizin güvenilirliğini sağlamazsanız ekonomik aktörler karar almakta zorlanır. Çünkü doğru strateji ancak gerçek verilere dayanılarak belirlenebilir, doğru yatırım kararı gerçek verilerle şekillendirilebilir, doğru zamanlama doğru bilgilerle mümkündür.

Sizce neden doğrudan yabancı sermaye yatırımları gelmiyor diye yakınılıyor? Çünkü karar alabilmek için bilgiye ve şeffaflığa ihtiyaç var.

Belki siz şeffaflığı ortadan kaldırarak, bilgiye erişimi sınırlandırarak rahat edeceğinizi, daha kolay yöneteceğinizi düşünüyorsunuz. Ancak yabancı aktörler konuya başka bir açıdan bakıyor.

Yıllardır elektrik dağıtım sektörüne yabancı şirketlerin ilgi gösterdiğine dair haberlere rastlarız ara sıra. Ama bunların hiçbiri gerçeğe dönüşmüyor. Nedeni açık değil mi?

Yabancı yatırımcılar “ölçemezsem yönetemem” düsturuna sahip. Yönetemeyeceği yatırımları yapmamasından daha doğal ne olabilir?

Sadece yatırımcı mı? Uluslararası finans kuruluşları da aynı. Ölçemeyeceği bir projeye kaynak sağlamaya yanaşmamasında şaşılacak bir durum yok.

Yani her sektörde olduğu gibi enerji sektöründe de yabancı sermaye yatırımları gelsin istiyorsanız, antenlerle oynamayın, çünkü televizyon net görüntü veremiyor.